Max Klinger: ‘Amor und Psyche’ (ets) ca 1880 / copyright: webartacademy.com
De allerprachtigste uitbeelding van de vrijage tussen liefdesgod Amor en koningsdochter Psyche is natuurlijk het 155 cm hoge marmeren beeld uit 1793 van de Italiaanse beeldhouwer Antonio Canova in het Louvre. Zich niets aantrekkend van de stromen bezoekers buigt de gevleugelde Amor zich over de in overgave liggende Psyche, terwijl hun lippen elkaar bijna raken. Het is een beeld van onwerkelijke schoonheid waarin alle lijnen en richtingen van de compositie naar het centrum verwijzen, de kus die sinds 1793 tragischerwijze nooit tot stand is gekomen. Aan het gladde materiaal valt verder weinig te beleven, maar het is emotioneel van vorm en beweging, vooral omdat beide mensfiguren bijna lijken te ademen. In onze gepornograficeerde samenleving vormt zo’n 18de-eeuws beeld van liefde en erotiek een nieuwe inspiratiebron.
Bovendien was dit het moment waarop de liefdesgod voor het eerst zelf verliefd werd. Zijn lichamelijke lusten kregen vleugels toen hij Psyche in bed zag liggen. Wat er vervolgens gebeurde, is onderwerp van verschillende versies van het verhaal, onder andere in ‘Metamorfosen’ van Ovidius.
De Duitse kunstenaar Max Klinger (1857-1920), heeft zich in een serie etsen uitgebreid met de vele versies van de vrijage van Amor en Psyche beziggehouden. De serie is te zien op een tentoonstelling in de Groningse zusterstad Oldenburg en onderdeel van een veel breder thema, ‘Het drama van man en vrouw’, uit 1880. In de tijd van Klinger hielden kunst en wetenschap zich uitgebreid met dat onderwerp bezig. Voor het eerst in de geschiedenis eisten vrouwen rechten op en het dragen van mannelijke kleding zoals broeken. Wat was er met de vrouwen aan de hand? Dat moest onderzocht worden. ‘Wass will das Weib?’
De vrouwen op de etsen van Klinger hebben dan ook een stoere fysiek, zelfs als ze naakt zijn. Ook Psyche is fors en gespierd uitgevallen. Als Amor of een andere man toenadering zoekt, trapt zij hem, verleidelijk naakt op haar bed liggend, met haar stevige rechterbeen en voet van zich af. Wilde Psyche nou wel of niet met Amor naar bed? Wat we bij Klinger zien zijn ongemakkelijke verhoudingen en complexe worstelingen. Van een liefdeskus dan ook geen sprake.
‘De grafische cycli van Max Klinger’ Horst Janssen Museum, Oldenburg. Open: di t/m zo 10-18 uur. T/m 19 februari 2012.