Erwin Olaf: ‘Berlin – Freimaurerloge Dahlem’ (2012)
Copyright: MMK Arnhem
De door fotograaf Erwin Olaf ingerichte zaal van het Museum voor Moderne Kunst Arnhem sluit qua sfeer naadloos aan op zijn werk. Trouwens, fotograaf is een nogal beperkte aanduiding in dit verband. Erwin Olaf is eerder een beeldend kunstenaar die zijn foto’s ingenieus ensceneert en een meester is in het toepassen van digitale technieken. Dat bepaalt in hoge mate de uitstraling van zijn taferelen, de uitgekiende, dramatische belichting, de volmaaktheid in huid en onberispelijkheid van de kleding van zijn modellen. In zijn serie ‘Dusk and Dawn’, in de installatie ’Keyhole’ en in zijn nieuwste serie ‘Berlin’ lijken de foto’s eerder op stills uit films die wel gedacht, maar nooit gemaakt zijn. Stijlvol en melancholiek.
Maar ook verontrustend. De benauwende ongenaakbaarheid van de scènes, de afwezigheid van contact tussen de personages, zelfs als ze elkaar aanraken, de gedisciplineerde Pruisische kilte in zijn ‘Berlin’-serie… meer dan in zijn vroegere werk lijkt emotie afwezig. Zijn modellen zijn zetstukken in een gevoelsarme wereld. De kinderen in ‘Keyhole’ wekken associaties met slachtoffers van een meedogenloos regime waar lijfstraffen aan de orde van de dag zijn, maar ook met kleine tirannen die hun schuldeloosheid al lang geleden hebben afgeleerd. In dat opzicht doet ‘Berlin’ denken aan de film ‘The Damned’ uit 1969 van Luigi Visconti, dat zich afspeelt in de familie Krupp in de tijd van het Nationaal Socialisme.
In ‘Keyhole’ kunnen we echt door een sleutelgat loeren. Wat we dan zien zijn bewegende beelden, een droomachtige situatie waarin een kleine jongen uiterst langzaam wordt gestreeld door een vrouw of, in een andere scène op de rand van een bed, door een man. Wordt het jongetje getroost of betast? Erwin Olaf prikkelt ons graag met vermoedens van perversie, van taboes en van schaamte en straf. Voor de serie ‘Berlin’ liet hij zich inspireren door de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw, het zogenaamde Interbellum waarin hij overeenkomsten ziet met deze tijd.
Niet voor niets koos hij historisch beladen locaties als de Freimaurerloge Dahlem en het Olympisch Stadion in Berlijn. ‘Je voelt dat er iets onheilspellends op ons afkomt’, zegt Erwin Olaf, ‘je leest het in de kranten, maar we feesten gewoon door.’
In dat opzicht lijken zijn beelden stills uit een decadente horrorfilm.
‘Regressive – Erwin Olaf’ (foto’s en installatie) Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Utrechtseweg 87, Arnhem. Open: di t/m zo 11-17 uur T/m 27 januari 2013. Gesloten: 25 december en 1 januari 2013.