Nachtwachtzaal vóór de opening van het Rijksmuseum.
Copyright: NRC/Olivier Middendorp
In deze zaal, op deze plek, hing vanaf 1906 de koning van alle kunstwerken ter wereld. Bijna tien jaar geleden werd het van de muur gehaald en over straat naar een andere expositievleugel overgebracht. Ook mooi om het daar te bekijken. Maar een schilderij krijgt pas cachet als het in een echte lijst is gevat en al helemaal als het een eigen expositieruimte heeft. Een koning zonder troon en zonder troonzaal is geen koning.
Fotograaf Olivier Middendorp (www.nrc.nl/inbeeld/2012) maakte vorig jaar een complete serie foto’s van het nog lege interieur van het vernieuwde Rijksmuseum dat dit jaar eindelijk weer wordt opengesteld. Tien jaar geen Rijksmuseum voelde alsof ons land tien jaar lang ineens een republiek was. Een republiek betekent: minder grandeur, minder aanzien, minder betekenis, minder kleur en cultuur, minder historische rijkdom. Zo is het Rijks met zijn 10.000 kunstwerken nog steeds de soevereine vorst onder de Nederlandse musea, niet in de laatste plaats door de architectuur van Pierre Cuypers, een mix van kasteel en kathedraal.
Nu wacht de troonzaal nog op haar koning. Wat er komt te hangen is duidelijk; de naam van de maker staat er in gouden letters boven. Dit is de geheel opgeknapte Nachtwachtzaal en straks bevindt zich hier weer het schilderij dat pas eind 18de eeuw de naam Nachtwacht kreeg en opnieuw drommen bezoekers met open monden voor het doek van 363 bij 437 cm uit 1632 zal trekken, zijnde onze nationale trots, de suggestie van een roemrucht verleden, met al die vliegende vaandels en slaande trom. En blaffende hond.
Maar van trommels noch hond is op deze foto iets te bespeuren. De Nachtwachtzaal is uitgestorven. Het verbouwingsstof is neergedaald, de vloer gezogen, de alarminstallatie aangelegd. Dit is het magische moment. Hier heerst nog de stilte, het mysterie van een zaal die speciaal gebouwd was voor de grootste schat van Nederland. Vanaf 13 april hangt de herrie van de Compagnie van Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh voorgoed aan deze muur, iets lager dan voorheen zodat we beter oogcontact kunnen maken met de afgebeelde personen. Zolang deze wand echter leeg is, moeten we uit onze herinnering nog zelf een Nachtwacht maken.
Eh, stond die blaffende hond nou links of rechts op het doek?
De Nachtwacht verhuisde op 27 maart 2013 weer van de Philipszaal naar de Nachtwachtzaal.