Hans Makart: ‘Abundantia, gaven van de Aarde’. (1870)
copyright: www.artplatform.nl
Je weet niet wat je ziet als je voor de wandgrote schilderijen van de Oostenrijkse schildervorst Hans Makart (1840-1884) staat. Makart, de leraar van Gustav Klimt, beschilderde de muren van de paleisachtige behuizingen van rijke industriëlen aan de Ringstrasse in Wenen. Op de grote Makart-herdenking, in 2011, werd je overdonderd door alle barokke pracht en praal. Schilderijen als juwelen. Bombast en burgerlijke kitsch, maar heel bijzonder in cultuurhistorische zin en zeker prachtig van compositie, vorm en kleur.
Hans Makart werd een manier van leven. Mode, interieur, alles gericht op het wonen in een Makartschilderij. Zijn atelier was een gewilde ontmoetingsplek waarvoor je moest betalen om binnen te komen. De kunstenaar als schildervorst.
Op dit moment hangt zo’n megalomaan schilderij (1,5 bij 4,5 meter) van Makart aan de muren van Museum Boijmans van Beuningen. Te groot om helemaal boven deze rubriek af te beelden. Boijmans heeft er geen moeite mee. Sterker nog, Hans Makart wordt daar vergeleken met Andy Warhol. Makart was immers ook een profeet van de massacultuur, die de tekenen van de tijd niet alleen haarscherp waarnam, maar nadrukkelijk vormgaf. Op zijn begrafenis was Wenen in diepe rouw. Met hem verdween een neobarok tijdperk.
Het schilderij uit 1870 heet Abundantia, gaven van de Aarde. We zien daarop de Romeinse godin van de Overvloed en Vruchtbaarheid Abundantia afgebeeld, badend in een zee van bloemen en fruit en omringd door mythologisch aandoende figuren tegen een hemel van bladgoud. Een weelderig tafereel, zoals al het werk van Makart weelde en rijkdom uitstraalt, precies waar de elite van Wenen zich thuis bij voelde. Cosima Wagner noemde het ‘Een wonder van decoratieve schoonheid’, waarmee ze de spijker op de kop sloeg.
Zijn modellen recruteerde Makart uit de echtgenotes en minnaressen van zijn opdrachtgevers, wat vruchtbaar materiaal opleverde voor het roddelcircuit. De dames stonden bij hem in de rij. Pas bij Andy Warhol kreeg de kunst weer een aanjagende functie zoals dat bij Hans Makart het geval was. Om naar te kijken, aan deel te nemen en in te leven.
‘Abundantia’ van Hans Makart staat centraal op een expositie met kunst van de 16de t/m de 19de eeuw in Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 1 april.