Louis Janmot: ‘De Vlucht van de Ziel’ (ca 1854).
Copyright: Paintinghere.com
De Franse kunstenaar Louis Janmot (1814-1892) dichtte en schilderde achttien taferelen over de ziel van een jongen die door een meisjesengel naar de aarde wordt begeleid om daar een zorgzame moeder te vinden en geboren te worden. Het schilderij heet De Vlucht van de Ziel en is nummer 16 uit de serie Gedichten van de Ziel. We zien het moment dat de jongen na een kort leven wordt teruggeleid naar de hemel. Op nummer 8 is een nachtmerrie afgebeeld. Nummer 2 laat een moeder met haar pasgeboren kindje zien, terwijl een engel de hemel dankt.
Het zijn werkelijk prachtige schilderijen en je moet ouderwets katholiek zijn, denk ik, om ze helemaal na te kunnen voelen. Janmot wás katholiek, opgegroeid in een Frans gezin waar het katholicisme in de poriën van de mensen zat, om het zo te zeggen. De serie van Janmot doet ook sterk aan droombeelden denken.
Frappant is, dat Douwe Draaisma in zijn nieuw te verschijnen boek over dromen, De dromenwever, bovenstaand schilderij van Janmot als voorbeeld gebruikt voor een hoofdstuk dat over vliegen en zweven in dromen gaat. Het blijkt dat mensen die dromen dat ze vliegen, zich er vaak erg bewust van zijn dát ze dromen. Het zijn kritische dromers die tijdens het dromen als het ware één oogje op de werkelijkheid gericht houden. Vliegromers dromen vaak een afgerond verhaal.
Er komen in zijn boek meer droomtypes voor, zoals nachtmerries, natte dromen, examendromen, over kleur in dromen en dromen van blinde mensen.
Wat dat betreft lijken Janmot en Draaisma verschillende betekenissen te geven aan bovenstaand beeld. Maar dat is schijn. Het is heel goed mogelijk dat ons geloof in een menselijke ziel die na onze dood netjes naar hemel of hel vliegt, afkomstig is van dergelijke vliegdromen.
Louis Janmot was ervan overtuigd dat de ziel bestaat en dat deze kon reizen. Als kind van negen verloor hij zijn broertje, een aantal jaren later zijn zusje en ook zijn moeder zou niet lang leven. Noodzaak genoeg om innig in een ziel te geloven en die te vereeuwigen boven troostrijke landschappen op haar laatste reis naar het tijdloze.
Douwe Draaisma geeft een lezing over zijn boek ‘De dromenwever’ in Museum De Buitenplaats. Woensdag. 10 april 2013, aanvang 19.30 uur.