Charles Guilloux ‘Maanverlichte nacht in Montmorency’ (1897), olieverf op doek (38,2×61,3cm)
In de Amsterdamse Hermitage hangt deze keer Franse kunst uit Russische collecties, van Gauguin, Bonnard, Denis en minder bekende kunstenaars. Zoals de overweldigende, mythologische landschappen van Maurice Denis uit 1908 in poëtische pastelkleuren ontworpen voor de muzieksalon van een Moskouse kunstverzamelaar. Het verhaal van de Griekse koningsdochter Psyche in een vormen- en kleurentaal die je geschilderde muziek zou kunnen noemen. Ideaal voor deze rubriek, maar zoals wel vaker in de Hermitage zijn de echte verrassingen te vinden in de bovengangen met kabinetjes met kunstwerken die amper op internet te vinden zijn, van kunstenaars die we nauwelijks of niet kennen.
Charles Victor Guilloux (1866-1946)is zo’n onbekende. We lopen kabinet in en uit en worden plotseling beschenen door de maan. Een boslandschap in de nacht met een volle maan in een wat heiïge hemel. Je blijft meteen stilstaan, want je denkt bijna zeker te weten dat in het schilderij een lampje is gemonteerd. Zo krachtig en helder schijnt die gesluierde maan dat kabinet binnen.
Niet alle manen op schilderijen geven licht. In het echt is een volle maan overweldigend aanwezig. En ja, dat is wat hier ook gebeurt. Op een betrekkelijk klein oppervlak heeft Charles Guilloux een geheimzinnig donker bos geschilderd, donker inderdaad, maar toch vol verborgen kleur. Dat bos kunnen we in deze tijd nog steeds binnenwandelen als we het landelijke Montmorency in noordelijke richting verlaten. Charles Guilloux kwam uit de grote stad, Parijs, waar hij sfeervolle Seinetaferelen in de schemering maakte, maanlichtschilderingen met een zachte, dromerige, toverachtige atmosfeer. Guilloux wordt dan ook tot de symbolisten gerekend.
Maar hier heerst geen schemerlicht, op dit schilderij kleurt de reflectie van het bos van Montmorency de maanverlichte hemel groen, een nacht Im allerhellsten Glanz, zoals Schubert het in ‘Nachtgesang’ verklankt heeft.
Wie het kabinetje eindelijk verlaat, heeft de neiging om nog eens om te kijken, of die maan echt zo gloeit en straalt als ze doet. En dat doet ze. Ze verlicht ogenschijnlijk heel zachtjes de donkergekleurde wanden en tovert een subtiele weerschijn op de gezichten van de bezoekers van de Hermitage. Symbolisme in excelsis. En dat van een autodidact die in het dagelijkse leven gewoon bibliothecaris was.
Gauguin, Bonnard, Denis, Een Russische liefde voor Franse kunst. Hermitage, Amsterdam. Open: dagelijks 10-17 uur. T/m 28 februari 2014.