Claude Monet: ‘Nymphéas’ (1915). Museum Toledo.
copyright: wikipedia.com
De onbekende bieder die op 6 mei bij Christies in New York een waterlelieschilderij uit 1907 van Claude Monet voor 20 miljoen euro mee naar huis kon nemen, is niet alleen een oud doek met verf rijker. Misschien zitten er nog vingerafdrukken van de kunstenaar op, maar het gaat om iets anders. Zelfs een bezoek aan de plek waar Monet het heeft geschilderd, biedt geen vervanging. Ja, we struinen daar op een zonverwarmde zomerdag door die tuin van Monet in Giverny langs de echte waterlelies. En kijk, daar lopen we zomaar over het Japanse bruggetje en we zien wat Monet gezien heeft. Water. Waterlelies. Klik klik klik doet de camera. Mooi. Bijzonder, omdat Monet ze heeft geschilderd en die waterlelies wereldberoemd zijn. Maar niet zo mooi en bijzonder als de geschilderde versie. Bij lange na niet. De magie die van de serie waterlelieschilderijen van Monet afstraalt, is nergens in die tuin te vinden. Zelfs de kleuren niet. Niet dat prachtig, verzadigde blauw dat ons de diepte van de vijver intrekt. Niet dat trillen van de waterleliebladeren, noch de gretigheid waarmee die lelieblanke bloemen reikhalzend uit de verf steken als tere toefjes verf op een schilderspalet.
Gelukkig zijn in het voormalige atelier van Monet dat aan de tuin grenst reproducties te koop. En ansichtkaarten en boeken. Buiten drijven de echte waterlelies, binnen verdringen wij ons en bladeren hongerig al die boeken door.
Wat de waterlelieschilderijen ons vertellen, is dat Monet de lelies in zijn vijver anders zag dan ze zijn. Dat zijn kunstenaarsoog het omvormde tot de mooiste en ijlste kleurencomposities. Vanaf 1897 begon hij ze te vereeuwigen. Hij had ze vier jaar eerder gekweekt zonder er verder bij na te denken. ‘En toen kreeg ik plotseling die openbaring hoe prachtig mijn vijver was en ik pakte mijn palet’, schreef hij.
Daardoor veranderde een mooie Franse bloementuin ineens in een paradijs. Deze metamorfose, die openbaring, de passie, dat experiment, het vibreren van de kleuren, het kunstenaarsoog, dat is wat de rijke kunstkoper in huis heeft gehaald. Het formaat, de verfsoort, de dikte van het linnen, de dunte van de verf, het zal ons een zorg zijn. Het gaat er om dat iemand iets onbetaalbaars in bezit heeft, niets meer of minder dan een stukje van Monet zelf.