Robert Zandvliet: ‘Maannacht’ (2009)
Eitempera op doek, 200,8 x 370 cm
Maannachten zijn een plezier om te schilderen. Alles ziet er uit zoals overdag, maar de kleuren zijn heel anders, zowel van het licht, het landschap als de wolken. Zoiets wil je als kunstenaar op z’n minst één keer vereeuwigen. Kunst is immers niet alleen constructie, maar ook een representant van de werkelijkheid. Bij een kunstenaar als Robert Zandvliet is het allebei. Hij doet meer dan de werkelijkheid opnieuw vorm geven, hij schildert ook graag beroemde kunstwerken na. Dat klinkt misschien negatief, maar hij doet wat veel kunstenaars doen, een eigen versie maken van een bestaand meesterwerk zodat het fris en verrassend opnieuw tot leven komt. Zoals deze ‘Maannacht’ uit 2009. Dat doet ‘ie dan wel op zijn eigen kenmerkende manier, grote vegen plaatsen met een brede kwast in verschillende richtingen, als een huisschilder. Als een abstract werkende kunstenaar en toch schatplichtig aan de bron, de natuur. Maar ook en vooral aan een andere bron, in dit geval George Hendrik Breitner (1857-1923).
‘Maannacht’hangt op dit moment in de Hallen in Haarlem tussen zonsondergangen, regenbogen, sterrenhemels, lucht- en watertaferelen en wolkenpartijen van ruim 100 collega’s. Eén van hen is Breitner van wie we in een vitrine een schetsboekje ontdekken waarin dezelfde wolkenstapeling is getekend. Breitner keek naar buiten, zag deze kanjers van wolken en het geheimzinnige licht van de achter de wolken verstopte maan en maakte een schets dat hij rond 1857 uitwerkte in een spectaculair schilderijtje (71x101cm) dat onder de titel ‘Maannacht’ in Musée d’Orsay in Parijs te bewonderen is. Zandvliet heeft heel precies gekeken hoe dat schilderij er uitziet en heeft dat, op zijn abstraherende manier, lekker expressief nageschilderd, of beter gezegd: herschapen. De compositie is dezelfde, de sfeer ook, maar de verfopbreng en de vormentaal zijn anders. Aan de horizon, waar Breitner twee heel kleine oranje stipjes aanbracht, lichtjes aan de einder, schilderde Zandvliet twee oranje vegen. Zodat het is gaan gloeien. En het grappige is dat zijn versie van deze Breitneriaanse maannacht nog het meeste lijkt op de schets in dat piepkleine schetsboekje in de vitrine. Even abstract. Geen wonder, want onder elk figuratief schilderij ligt immers een abstracte compositie verborgen.
‘Lucht! In de Nederlandse kunst sinds 1850’. De Hallen, Grote Markt 16, Haarlem Open: di t/m za 11-17, zo 12-17 uur. T/m 7 september 2014.