Paul Gauguin: ‘Nachtcafé in Arles’ (1898)
copyright: www.kunstkopie.de
Als we in Arles toch over de Place Forum lopen, kunnen we net zo goed bij Le Café La Nuit langsgaan. Een geel geschilderd terras en gevel, je kunt het niet missen. Zo noemde Vincent van Gogh in september 1888 het schilderij dat hij van het interieur maakte: Nachtcafé.
Boven de biljarttafel branden gaslampen. Aan de tafeltjes zitten enkele stamgasten te slapen. Van Gogh heeft zijn ezel uitgeklapt en begint te schilderen. Drie nachten lang. Overdag slaapt hij. Dit wordt ‘een van de lelijkste die ik ooit gemaakt heb’, zal hij later schrijven. Maar voor ons is het een treffend portret van nachtelijke eenzaamheid.
In november stapt Paul Gauguin hetzelfde nachtcafé binnen en begint te schetsen. Hij laat de uitbaatster, Marie Ginoux, voor hem aan een tafeltje poseren. Ze heeft het bijna lege glas absint van Gauguin voor zich staan. Zo lijkt het of zij één van de stamgasten is. En wie drinkt er geen absint? Van Gogh bijvoorbeeld wel. Je krijgt er visioenen van, zodat de sterren aan de nachthemel in zonnen veranderen.
Onze blik wordt echter getrokken door de cafébezoekers achter Madame Ginoux. Eén van hen draagt een blauw uniform en een grote baard. Verdraaid, het is Joseph Roulin, van wie Van Gogh liefst zes olieverfportretten en wat tekeningen en etsen heeft gemaakt.
Op een oude foto zien we Roulin trots in het postkantoor zitten. Hij doet denken aan de Russische schrijver Dostojevski. Van Gogh viel dat ook al op. ‘Echte Fransen’, schreef hij over de familie Roulin, ‘al lijken ze op Russen.’ Roulin was socialist en atheïst en een stevige absintdrinker die zijn opvattingen luidruchtig uitdroeg.
Toen Van Gogh in het voorjaar werd opgenomen op de psychiatrische afdeling van het hospitaal in Arles, betoonde Roulin zich een echte vriend en ging regelmatig bij hem op bezoek. In 1889 verhuisde de familie Roulin echter naar Marseille, waar Joseph een nieuwe aanstelling kreeg.
Het is helemaal niet zeker of Gauguin de postbode kende en hem daarom als figurant gebruikte. Het kan net zo goed toeval zijn. Vreemd om te bedenken dat een vermoedelijke onbekende voor Gauguin voor ons een oude bekende is.
De postbode Roulin is één van de portretten op postzegels die ter gelegenheid van het Van Goghjaar 2015 door post.nl zijn uitgebracht. Speciaal mapje: 27,60 euro.