Elise van der Linden: Still uit ‘Ozon’ (2008), video.
copyright: 2015 – Elise van der Linden
In een kleine ruimte op de tentoonstelling ‘Gevaar en Schoonheid’ in Museum de Fundatie in Zwolle kijken we naar ‘Ozon’, een videofilm van Elise van der Linden uit 2008 die ons in twee minuten en zes seconden een sublieme ervaring laat ondergaan. Wat is een sublieme ervaring? Iets dat boven alles uitstijgt, iets ontzagwekkends, allesomvattends. We lopen rond en staan oog in oog met sublieme ervaringen van kunstenaars als Ruisdael, Turner, Mondriaan, Tjibbe Hooghiemstra, Armando, Jasper Krabbé die hun ervaring met ons delen. Veel schoonheid, maar niet zonder gevaar. Stormen, uitslaande branden, schipbreuken, immense ruimtes, waterstofbommen.
De kolkende taferelen van Turner en tijdgenoten, van voorlopers en navolgers op doek of paneel, prachtig allemaal, maar dan moet je eigenlijk alleen zijn en je er in kunnen verliezen. In het museum is het veel te druk. Je kunt je beter terugtrekken in die kleine ruimte, een mini-bioscoop, en je in het halfdonker mee laten voeren door dat videofilmpje van Elise van der Linden (Deventer, 1983). De zon is bezig onder te gaan. Elise verandert ons in een stormwind die laag over eindeloze landschappen scheert, de zon achterna; tevergeefs, want de aarde draait sneller dan wij haar kunnen bijbenen. Voor je het weet is de zon achter de horizon verdwenen. Maar niet bij Elise van der Linden. Ze zorgt ervoor dat de stormwind die we zijn, even hard voortjaagt als de aarde onder onze voeten draait. Zo blijft de zon ondergaan, tot in alle eeuwigheid. Helemaal Gevaar en Schoonheid, zoals museum De Fundatie ons immers belooft. Turner verbleekt er bijna bij.
En dan, een zaaltje verder, turen we naar een stukje karton. Een strand, de zee en het silhouet van een hondje dat naar de golven blaft. Het is bijna niks. Zonder dat hondje zou je er niet eens een landschap in herkennen. Een beetje krijt op karton, het is één en al suggestie, maar het is een beeld van immensheid en verlatenheid. Caspar David Friedrich zette daar een monnik neer. Jasper Krabbé bedacht een hond. Subliem.
‘Gevaar en Schoonheid. Turner en de traditie van het Sublieme’. Dubbeltentoonstelling Museum De Fundatie Zwolle en in Rijksmuseum Twenthe. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 3 januari 2016.