Clara Haskil in Lausanne (1922).
copyright: Fondacion Clara Haskil – BCU Lausanne
Dwarsliggers in de muziek. Dat is wat we willen. Jonge hemelbestormers die ons laten horen dat het ook anders kan. Op hun manier. Ze pakken een pot verf en schilderen alles in een andere kleur.
Het lastige met klassieke muziek is, je hebt als hemelbestormer te maken met al die grootheden die vanuit diezelfde hemel op je neerkijken en erop toezien dat jij hun muziek zoveel mogelijk uitvoert als zij het hadden bedoeld. Of zoals het volgens hun tijd was bedoeld.
Alexandre Tharaud is zo’n iemand. Hij wordt als pianist door de platenmaatschappij verkocht als een dwarsligger. Hoor hoe hij Scarlatti aanpakt. Met een Yamaha-vleugel. Daarmee maakt hij een duizelingwekkende vlucht naar de onsterfelijkheid. Hij negeert dan ook graag de bron, de Italiaans-Spaanse muziekcultuur van de 18de eeuw. De hallucinante helderheid van Scarlatti, klavecimbelmuziek van een ceremoniële kwaliteit, met een scherpte en een virtuositeit, een bizarre melodische structuur, swingend, marcherend, balletdansend, daar trekt Tharaud zich lekker niks van aan.
Hij vindt dat je zulke barokmuziek best op een eigentijdse concertvleugel kunt uitvoeren. Dat is ook zo, al mis je dan wel veel. En ja, het klinkt bij hem soms inderdaad prachtig. Wát een warme toon, wat een stevig pedaal, je kunt er heerlijk bij wegdromen, waar de historische Scarlatti je daarentegen wakker houdt. Laat de galm maar breed hangen, laat de klank maar wegsterven. En druk de snelle sonates, zoals K72 en K29 er maar genadeloos door.
Tharaud verwijst naar zijn grote voorbeeld Clara Haskil. Dat willen we weten. Clara Haskil (1895-1960), het van oorsprong Bulgaarse pianowonder, die acht jaar vóór Tharauds geboorte overleed. Ze was geliefd als Mozartvertolkster, maar ook vanwege haar Scarlatti-sonates. Op het eerst gehoor speelt ook zij ze op een romantische manier en maakt ze volop gebruik van de klankwereld van de moderne vleugel. Maar dat waren de jaren ’50, toen stond het inzicht in de Scarlattimuziek nog in haar kinderschoenen. Clara Haskil speelde het met zoveel intense muzikaliteit, zonder effectbejag, sereen bijna, stevig waar het moet, teder waar ze het wilde. Dwarsligger Tharaud mogen we bewonderen vanwege zijn klankwarmte, zijn dynamische bereik. Zijn bron is echter noch Scarlatti, noch Clara Haskil. Hij verft wat groen is gewoon roze.
‘Alexandre Tharaud plays Scarlatti’. Erato, 12.50 euro.