Agnolo Bronzino: ‘Portret van Bia de Medici’ (ca 1546)
58 x 46.5cm (detail). copyright: wikipedia.org
Ziekten en een vroege dood teisterden de macht, de jeugd en de schoonheid van de heersende families in de Renaissance. Daar hielpen geen veroveringstochten tegen, geen duurbetaald leger noch dubbele stadsmuren of onneembare forten. Hoe goudbestikt het brokaat, hoe fijn het linnen, hoe uitbundig de versieringen ook waren, epidemieën als de pest, de cholera, malaria en melaatsheid, maakten alles tot ijdelheid en verdampten elk machtsstreven in de armen van de onverbiddelijke tijd. Aderlaten, koppen zetten of purgeren, niets hielp. Zo vulde de Renaissance in Italië zich met een portrettengalerij van veel te jong gestorven geliefden, echtgenotes, dochters, zonen, met daarbij het kraambed als slagveld.
In het prachtige bladerboek ‘Renaissance portretten’ op groot formaat (40 x 35 cm) ontvouwt zich, 320 pagina’s lang, het ene schitterende portret na het andere, nu eens niet in kleine afmetingen zoals in de meeste kunstgeschiedenisboeken, maar soms levensgroot, confronterend, zodat alle details van de schitterende kleding van de afgebeelde personen haarscherp voor je liggen. En dat geldt ook voor de gezichten, de wratten en groeven en rimpels. Hoe verder de Renaissance vorderde, hoe realistischer en virtuozer de opdrachtgevers werden vereeuwigd. Vanaf dat moment ging het om psychologische portretten die, als het om jonggestorven nazaten ging, iconen van verdriet en machteloosheid werden. Voor ons is de dood in alle portretten aanwezig omdat wie toen model zat, allang tot stof is vergaan. Zo komen dood en leven, schoonheid en schilderkunst samen.
Van de kunstenaars die bij Cosimo de Medici (1519-1574) in dienst waren, was Agnolo Bronzino misschien wel de allerbeste als het ging om het ogenschijnlijk levend houden van de herinnering. Het meisje dat ons op de omslag van ‘Renaissance portretten’ aankijkt, is Bianca (Bia) de Medici, de lievelingsdochter van Cosimo, die op vijfjarige leeftijd overleed aan een onbekende ziekte.
Cosimo’s andere dochter Maria de Medici stierf op 17-jarige leeftijd vermoedelijk aan Malaria,
De zoons Garzia en en Giovanni overleden eveneens op jonge leeftijd. We zien ze terug op al die prachtige portretten, zelfbewust, in het volle besef van de macht van hun vader en nog vol levenslust.
‘Renaissance Portraits’, 40 x 35 cm, 320 pagina’s. Uitgeverij Frechmann Kolón, Keulen. Prijs: van 69,90 euro voor 29,99 euro. Kunst en Vliegwerk, Oude Kijk in ’t Jatstraat 10, Groningen.