Titiaan (?): ‘Organist met Venus en hond’. (ca 1550) Prado Museum, Madrid
copyright: 2008 – Yale University Press
Op dit raadselachtige schilderij uit 1550 zien we een organist die zich in de richting buigt van een naakte vrouw op een bed. Het is geschilderd in het atelier van Titiaan, die zelf een orgel bezat. Van deze scène zijn wel vier of vijf varianten bekend. Als we het in het echt willen zien, moeten we naar het Prado in Madrid. De organist is namelijk een portret van de Spaanse koning Philips II. En vermoedelijk stelt de vrouw de liefdesgodin Venus voor.
De orthodox katholieke koning Philips II samen met de heidense godin Venus?
De afgelopen zondag overleden Australisch Nederlandse filmmaker Paul Cox vroeg zich vermoedelijk ook af wat voor relatie de organist en Venus met elkaar hebben. Hij gebruikte het schilderij in 1983 als openingsbeeld voor zijn mooiste film, ‘Man of Flowers’.
Paul Cox wilde een tussendoortje maken, de film werd in drie weken opgenomen. Een erotische film moest het worden, met het schilderij als inspiratiebron. Als de film begint, met het schilderij in beeld, klinkt operamuziek. De sopraan Montserrat Caballé zingt de aria ‘Ardon gl’incensi’ uit Lucia di Lammermoor. Dramatische muziek die in de volgende scènes blijft doorgaan als de hoofdpersoon, de teruggetrokken levende Charles Bremer, in zijn huiskamer vol schilderijen en bloemen naar een jonge vrouw kijkt die zich voor hem ontkleed.
Charles Bremer is organist in de naburige kerk. Hij leeft een teruggetrokken bestaan, is dol op kunst, op muziek, op bloemen – hij schildert zelf bloemen – en op mooie jonge vrouwendie zich voor hem uitkleden. Charles Bremer is een verlegen, gelovige man. De vrouwen in zijn leven tonen wel hun lichaam, maar komen niet dichterbij. Vaak treffen we Bremer aan terwijl hij brieven schrijft aan zijn overleden moeder die vervolgens door de postbode netjes op zijn adres worden bezorgd. Ondanks de striptease en een scène waarin Lisa een vriendin meeneemt om openlijk voor het oog van Bremer te vrijen, wil Man of Flowers maar geen erotische film worden. Het is daarentegen een verfijnd en ontroerend psychodrama geworden. Paul Cox ten voeten uit. Het werd zijn beste en meest intrigerende film die, als je hem hebt gezien, lang in je herinnering blijft.