De eerste ‘Poltrona di Proust’ uit 1978 (beschilderd porselein) van Alessandro Mendini.
Copyright: www.artrocks.nl
In het Groninger Museum is opnieuw de zogenaamde Proust-stoel (1979) te zien. Je mag er helaas niet op zitten, want deze stoel is kunst. Sterker nog, de Proust-stoel wordt door sommigen beschouwd als een icoon van postmodern design, misschien wel van het postmodernisme zelf. Dat het post-modern is, zie je aan de eclectische stijl ervan, dat wil zeggen dat het naar verschillende stijlen tegelijk verwijst, een romantische stoel met barokke ornamenten en een eigentijds motief van veelkleurige blokjes. In 1979 gold het als een belediging van ‘de goede smaak’.
Je ziet Marcel Proust (1871-1922), de Franse schrijver van ‘Op zoek naar de verloren tijd’ daar al in zitten, zorgvuldig gecoiffeerd, onberispelijk gekleed, in de pose van een dandy.
Was Marcel Proust echt in het bezit van zo’n model stoel? De bedenker ervan, de Italiaanse ontwerper Alessandro Mendini, die ook het Groninger Museum vormgaf, hoopte van wel. Hij ging op zoek naar de stoel van Proust, langs alle adressen waar de schrijver gewoond had, maar hij vond geen echte Proust-stoel.
Wat Mendini wel ontdekte, was dat Proust impressionisten in huis had hangen. Dat leidde naar het spoor van de Franse schilder Paul Signac. Een uitvergroting van een fragment van een Signac-schilderij gebruikte Mendini in 1978 voor zijn eerste ‘Poltrona di Proust’, maar ook voor de buitenkant van het Groninger Museum. Als er ergens een meubel in thuis hoort, is het wel de Proust-stoel.
Intussen komen we de Proust-stoel overal tegen. Mendini benadrukt telkens dat er van een icoon geen sprake is. De stoel is immers nog aan verandering onderhevig. We zien hem in het rood, het wit, zelfs in goud en met blokjesmotief. Er zijn reuzenstoelen en miniaturen van verschillend materiaal. Vorig jaar op de ‘D’Annunzio e i Giardini di Pan’ in Gardone Riviera stonden wel twintig kleurige Proust-stoelen op het terras van het huis van de Italiaanse schrijver Gabriele D’Annunzio (1863-1938), een tijdgenoot van Proust. Daar mocht wel in gezeten worden. Mendini houdt van verandering, want: ‘Een object is iets dat een verhaal vertelt’, zegt hij. ‘Je kunt het bijna lezen alsof het literatuur is.’
De Proust-stoel is opgesteld op de tentoonstelling ‘De Collectie’ in het Groninger Museum. Open: di t/m zo 10-17 uur. T/m 31 december 2016.