Isabelle Huppert in de film l’Avenir van Mia Hansen-Løve.
We zien Isabelle Huppert als filosofiedocent Nathalie in de film ‘l’Avenir’ (De toekomst) van Mia Hansen-Løve over een berglandschap uitkijken. Misschien kan de natuur antwoorden geven op onze levensvragen. Nathalie heeft zojuist haar moeder verloren, is haar man kwijtgeraakt en is oma geworden. We delen in haar verdriet, ze is alleen en niet meer de jongste, maar nog wel aantrekkelijk. Het gaat over verlies, maar ook over geluk. Ze is bevrijd van haar taken als dochter, moeder en echtgenote. De toekomst biedt nieuwe mogelijkheden.
Nathalie zoekt de antwoorden niet in de natuur, zoals de romantici dat deden. De film opent met een scène waarin we bij het graf van de dichter-schrijver Chateaubriand (1768-1848) op het eilandje Grand-Bé bij Saint Malo over zee uitkijken. Chateaubriand was de inspirator van de Romantiek in Frankrijk en twijfelde tijdens zijn leven of hij varensgezel moest worden of in een klooster moest treden. Die twijfel werd het format van de romantiek. De zee gaf geen antwoord, God evenmin. Kan de filosofie antwoorden geven? Filosoof Blaise Pascal schreef het al: de mens is een wezen dat voortdurend moet kiezen.
‘Ik leer jullie zelf te denken,’ zegt Nathalie tegen haar leerlingen die het liever zoeken in protesten tegen de bestaande orde en haar een comfortabel bourgeoisleven verwijten.
Nathalie citeert Pascal: ‘Ik weet niet wie ik ben en wat ik moet doen, ik ken noch mijn plaats, noch mijn plicht.’ Pascal bedoelde dat je in je leven steeds opnieuw vragen moet stellen, over de zin van het leven, naar het bestaan van God. Als Nathalie over de bergen uitkijkt, leidt de piano een lied in van Franz Schubert, romanticus en tijdgenoot van Chateaubriand: ‘Auf dem Wasser zu singen’.
‘Mitten im Schimmer der spiegelnden Wellen
Gleitet, wie Schwäne, der wankende Kahn:
Ach, auf der Freude sanftschimmernden Wellen
Gleitet die Seele dahin wie der Kahn;
Denn von dem Himmel herab auf die Wellen
Tanzet das Abendrot rund um den Kahn.
Op zulke momenten, daar is de Franse film erg goed in, vult de muziek van Schubert het beeld en valt alles op zijn plaats. Niet via ons hoofd, maar door ons hart, zou Blaise Pascal zeggen.
De film l’Avenir van Mia Hansen-Løve is te zien in Forum-Images, Groningen en in Slieker, Leeuwarden.