Christiaan Kuitwaard: ‘Kop en schotel’. olieverf op doek op paneel (48x 47,5cm).
Copyright: Museum Belvédère, Heerenveen.
We staan in Museum Belvédère tegenover de schilderijen van Christiaan Kuitwaard (Sneek, 1965). Aan alles is te zien wat het voorstelt. Een kop en schotel. Een stukje landschap met bomen. Het strand van Vlieland. Maar wat het voorstelt, verdwijnt bijna in abstractie. Daar meer dan hier. De krant heeft er al mooi over geschreven. Maar nu staan we oog in oog met het schilderij. Nu moeten we er zelf iets mee. We ervaren iets wat lastig onder woorden te brengen is. Alsof het beeld niet genoeg voor zichzelf spreekt. Dat hebben we ook als we voor een schilderij van Vermeer staan. Alles is herkenbaar. De tafel, de Spaanse stoelen, de tegelvloer, het licht door het venster. En toch is dat niet wat Vermeer zo bijzonder maakt. Het licht, ja, maar dat licht doet iets met de voorstelling. Iets wat moeilijk te beredeneren valt. Kennelijk is kunst iets wat zich voor onze ogen afspeelt, wat tastbaar is, doek en lijst, maar wat met ons verstand niet grijpbaar wordt. En dan zeggen we: Vermeer was niet alleen een schilder van interieurs, een vakman, hij was ook iemand die iets onbenoembaars liet zien. Nog steeds, na al die eeuwen.
Dat is wat we bij de schilderijen van Christiaan Kuitwaard ook ervaren. En kijk, daar is de kunstenaar zelf en hij geeft een rondleiding. Hij vertelt over zijn werk, hij wijst op details, hij geeft antwoord op vragen. Dat is onze kans. En hij vertelt dat hij een kop en schotel zichtbaar maakt door de schaduw te schilderen. Terwijl wij altijd dachten dat het licht dat doet. Nee, het licht vreet de vormen weg, zegt hij. En dan zijn we ineens heel dicht bij het geheim van zijn schilderkunst. Hoe het licht alles wegslaat, zodat de kunstenaar naar zijn donkergrijze kleuren moet grijpen om vast te houden wat dreigt te verdwijnen. De structuur van het linnen onthult de bewegingen van de kwast tot het wordt wat het is: een atmosferische kop en schotel.
Vermeer komt in zijn uitleg tijdens de rondleiding een paar keer terug. Geen wonder. Het verschil is dat Vermeer zijn interieurs volstopte, terwijl Christiaan Kuitwaard zoveel mogelijk zou weglaten. Als hij Vermeer zou naschilderen, zou hij de mensfiguren willen weglaten, zegt hij. Zoals de brieflezende en virginaal spelende of melk schenkende vrouwen. Kijken wat er dan met het beeld gebeurt.
‘Christiaan Kuitwaard – Licht en Stilte’ Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 9 juli.