Erik Odijk: ‘Ratera’ (2013) houtskool en pastel (240x358cm).
Copyright: 2017 – Museum De Buitenplaats
Dat Erik Odijk (Deventer, 1959) een romantische kunstenaar zou zijn, is volkomen onterecht, zegt hij. Hij is meer een natuurherschepper. Hij gaat naar een afgelegen bos en maakt foto’s die hij, eenmaal terug in zijn atelier, bijna levensgroot met houtskool op papier natekent. Herschept. Dat doet hij met een bewonderenswaardig geduld, elk takje en blaadje, iedere knoest, wandgroot natekenen. Waarom zou je naar een museum gaan om een nagetekend stuk bos te zien met zoveel bos in de buurt? Maar daar gebeurt niet wat op die enorme tekeningen van Odijk plaatsvindt. Dat is het ervaren van iets dat in Europa vanaf 1770 ‘The Sublime’ werd genoemd, het Sublieme.
Het sublieme in de natuur staat voor het ontzagwekkende, overdonderende, huiveringwekkende. Wouden, watervallen, afgronden. Het summum van romantiek. Op tekeningen en schilderijen van romantische kunstenaars zoals de Duitse romantische schilder Caspar David Friedrich (1774-1840) zien we dat ook. Zo valt de tentoonstelling van Erik Odijk in Museum de Buitenplaats mooi samen met die in het Groninger Museum over Romantiek in het Noorden. Ook Friedrich liep door het woud en deed in zijn atelier iets met dat natuurbeeld waardoor het veel meer werd dan een gewoon bosgezicht.
In De Buitenplaats staan we oog in oog met een detail van een met houtskool en pastel getekende waterval in het Spaanse Ratera. Het is bijna een abstract beeld, maar als je ervoor staat en opkijkt, is het of je het ruisen en klateren van het water hoort. Op de presentatie hangt ook een metersgrote zwart-wit foto van een bos, zo’n bos waar Erik Odijk doorheen wandelt als hij zijn foto’s en films maakt. Je gaat er even met je neus bovenop staan om te zien of het toch geen tekening is. Eén van zijn films bestaat uit ruim anderhalf uur verwonderde observaties van een bos. Een nieuwe natuurervaring.
Erik Odijk staat in een korte documentaire met zijn camera ook in het Reichswald bij Kleef, het restant van een oeroud bos waarin je nog kunt verdwalen, of filmend in de Friese Wouden alsof het de Hof van Eden is. Bij zijn werk betrekt hij nog iets anders; ‘singulariteit’ noemt hij dat. Dat is in de kosmologie het absolute punt waarin ruimte en tijd ophouden te bestaan. Het is wetenschap, maar wat zo mooi is, het is ook romantiek. Pur sang.
‘Erik Odijk en de Kleine School van het Sublieme’. Museum De Buitenplaats, Eelde. T/m 18 maart 2018. Voor openingstijden: www.museumdebuitenplaats.nl
Films van en over Erik Odijk zijn te zien in het museum en op internet via de videowebsite Vimeo. (zoekterm: ‘Vimeo Erik Odijk‘)