Tom Hulce en Elizabeth Berridge als een verliefde Mozart en Constanze in de film ‘Amadeus’ (1984) van Miloš Forman. Copyright: pinterest.co.uk
Een luisteraar naar de Missa in c van Mozart op YouTube reageerde zo: ‘Hoe kan het dat ik dit niet eerder gehoord heb? Ik verspilde mijn kostbare tijd door naar lichtgewichten als Beethoven te luisteren! Elke keer verdiepte ik me in de grote componisten. En nu kom ik bij Mozart uit en werd compleet weggeblazen…’
Inderdaad, de Missa in c is een glorieus werk, een echte missa solemnis, bedoeld voor een bijzondere gebeurtenis, bijna even indrukwekkend als Mozarts Requiem. Het staat als een kathedraal tussen de verschillende buurtkerkjes van Mozarts andere missen. Invloeden van Bach en Händel zijn majesteitelijk verweven met het vuur waarmee Mozart zijn compositie ontstak. Niet zo vreemd dus dat een orkest als het Bach Collegium Japan op Mozart uitkomt. Het Collegium onder leiding van Masaaki Suzuki voert de Mis in c in Groningen uit, nog vóórdat het gezelschap in Amsterdam belandt.
Met die Mis in c is iets bijzonders aan de hand. Je zou kunnen zeggen dat ‘ie zonder Mozart’s obsessionele liefde voor zingende vrouwen niet van de grond was gekomen. Mozart was namelijk zijn eigen opdrachtgever, de speciale gelegenheid was zijn verloving en huwelijk met Constanze Weber, een keurig opgevoed Weens meisje met middelmatige zangkwaliteiten. Mozart ontmoette haar in 1777 in Mannheim, maar raakte diep onder de indruk van de nachtegalenstem van Constanzes zuster Aloysia. Die wees zijn halsoverkop verliefdheid op haar echter af, zodat hij de hand van Constanze vroeg en in 1782 met haar trouwde.
De Missa in c gaat over liefde. Niet die van en voor God, maar van de mens Mozart. Voor Constanze bedacht hij in zijn Mis de mooiste zangnummers, zoals bijvoorbeeld het schitterende Laudate te. Naast haar zangpartij plaatste Mozart een tweede sopraan in de partituur. Omdat er geen deadline was, bleef het componeren echter wat hangen.
Uiteindelijk werd de mis niet afgemaakt, het resterende Benedictus en Agnus Deï werden niet geschreven. Constanze heeft haar aria’s dan ook nooit gezongen. Maar het grootste deel bleef overeind, Kyrie, Gloria, Credo en Sanctus en de Constanze-aria’s werden na Mozart’s dood door andere sopranen gezongen. Zoals straks in Groningen door de Engelse Carolyn Sampson en de Nederlandse Olivia Vermeulen. Als Mozart deze zangeressen gehoord zou hebben, voor wie zou hij dan zijn gevallen? Misschien krijgen we een vermoeden als we op 27 mei gaan luisteren.
Het Bach Collegium Japan o.l.v. Masaaki Suzuki speelt op 27 mei 2018 in Cultuurcentrum De Oosterpoort in Groningen. Aanvang 20.15 uur. Tweede kans: op 29 mei 2018 in het Concertgebouw, Amsterdam.