Gustav Klimt: ‘De kus’ (1908) olieverf op doek (180×180 cm)
Copyright: Museum Galerie Belvédère, Wien
Enkele maanden voordat in Groningen De Ploeg werd opgericht, overleed in Wenen de schilder Gustav Klimt. Op een foto uit 1899 maakt hij onderdeel uit van een groepsfoto van de 19-jarige Alma Schindler en haar familie. Alma zou twee jaar later de componist Gustav Mahler ontmoeten. Die sprak van ‘het mooist meisje van Wenen.’ Ze trouwden en Alma Mahler werd een van de belangrijkste societyfiguren in de Oostenrijkse hoofdstad.
Maar in 1899 is ze nog in Venetië en Gustav Klimt, die een jaar eerder de Wiener Secession heeft opgericht, en berucht is om zijn vele affaires met vrouwen, heeft zijn oog op haar laten vallen. Hij achtervolgt haar voortdurend, speelt stiekem met zijn vingers rond haar hals als ze een beetje achteraf staan en kust haar zelfs als het gezelschap ’s nachts over een brugleuning gebogen naar de mysterieuze Brug der Zuchten staat te kijken. De onervaren Alma weet niet hoe ze het heeft. Een kus! Van de beroemdste kunstenaar van Wenen! Achteraf maakte die ervaring haar volwassen, schreef ze. Ze bewonderde Klimt, maar was teleurgesteld toen ze zag dat hij zich overgaf aan de nieuwe mode van het schilderen van mooie decoratieve plaatjes met gestileerde bloemetjes en goud. Laten dat nu juist de schilderijen zijn waar het grote publiek nog steeds van smult.
De stad Wenen weet dat al heel lang. En heeft voor de zoveelste keer Klimt en zijn collega’s Egon Schiele, Koloman Moser en de architect Otto Wagner in het zonnetje gezet. Door alle jaren heen exposeert het overal het werk van de indertijd door Oostenrijk verguisde kunstenaars van het Moderne. Het publiek kan er geen genoeg van krijgen, vooral omdat in Galerie Belvédère de ‘Nachtwacht van Wenen’ is te zien. Vorig jaar ook natuurlijk, eigenlijk altijd al, maar tijdens in dit jubileumjaar met stip. In Belvédère Unteres hangt namelijk het schilderij waar toeristen uit de hele wereld voor komen: ‘De Kus’ uit 1908. Het prototype van een schilderstijl waar Alma Mahler van zei dat ze dat eigenlijk geen kunst vond. Het ging nergens over. Nou ja, het ging om een kus, maar van verdere diepgang of betekenis is geen sprake. Net zo min als de kus die ze als jong meisje van Klimt kreeg iets meer betekende dan een inleiding tot een bedavontuur. Dat overigens nooit plaatshad.
In Wenen heeft de manifestatie ‘Honderd jaar Modernisme’ plaats in negen verschillende musea met werk van Klimt en van de eveneens in 1918 overleden Egon Schiele, Koloman Moser, Egon Schiele, Otto Wagner en van andere kunstenaars. Tot eind augustus.