Jakub Valtar: het monitorbeeld van de film
Psycho van Alfred Hitchcock. Foto: Eric Bos
Als je op de kunstroute Open Stal in het Friese Oldeberkoop op zoek gaat naar echt iets bijzonders, dan moet je de schuur van boerderij Hof binnen. Achter een simpel lakentje dat een geïmproviseerde afsluiting vormt, kijken we vol verbazing naar een grote monitor waarop een ‘gordijn’ van verticale strookjes beeld is te zien. ‘One Second Psycho’ heet de installatie van de jonge Tsjechische kunstenaar Jakub Valtar die dit jaar op Academie Minerva in Groningen afstudeerde. En je mag zijn kunstwerk aanraken. Je móet het zelfs aanraken, want dan kom je er pas achter dat je iets in werking stelt.
Op de tegen elkaar gedrukte strookjes die op de monitor heel langzaam van boven naar beneden bewegen, zie je, als je goed kijkt, minuscule filmbeeldjes uit de horrorklassieker Psycho van Alfred Hitchcock uit 1960. Hier is een jonge kunstenaar die Psycho beeldje voor beeldje, scène na scène uit elkaar haalde en met behulp van de computer weer aan elkaar plakte. De bedoeling is dat je lukraak met je vinger op zo’n beeldsequentie drukt. En dan wordt het erbij behorende geluid hoorbaar.
Het leuke is dat je nu ook goed hoort hoe bloedstollend het geluid van de douche klinkt, hoe de violen van filmcomponist Bernard Herrmann gillen, hoe dat gillen overgaat in het krijsen van de arme Lila Crane (Vera Miles) als ze wordt vermoord.
Snel op een ander beeldje drukken. Daar klinkt een stukje dialoog, de stem van de privédetective die het slachtoffer wil opsporen, van de griezelige politieagent die Lila Crane de stuipen op het lijf jaagt, de nagelbijtende muziek als ze met haar auto naar het motel rijdt. Op deze manier Psycho zien lijkt een teleurstellende ervaring. Maar niets is minder waar. Door deze installatie van Jakub Valtar ontdek je hoe sterk geluiden en muziek het verhaal van Psycho vertellen.
Er is voortdurend geluid.Van de douche, de stem van motelhouder Norman Bates, de koortsachtig voortjagende klanken. En wij mogen deze keer de regisseur zijn en scènes omdraaien of door elkaar husselen. We kunnen met onze vinger de moord laten plaatshebben, maar we kunnen die ook overslaan en de stem van de levende Lila weer hoorbaar maken. En dan valt ineens op dat op de monitor het totaalbeeld van al die minieme filmstrookjes naast elkaar verdacht veel lijkt op de waterstralen van de beruchte douchescène, zoals we op deze foto zien.
Open Stal in Oldeberkoop is t/m zondag 26 augustus 2018 nog te bezoeken, inclusief de installatie van Jakub Valtar.
Entree: 3 euro, catalogus 7 euro. Openingstijden beide dagen: 13-18 uur.