Alida Pott: ‘Boomgaard Blauwborgje’ (ca 1920) olieverf op board.
Collectie: Stichting De Ploeg. Foto: Liesbeth Honders.
Tussen de vele schilderijen van Ploegkunstenaars in het Groninger Museum, hangen verspreid over de wanden enkele schilderijen en aquarellen van Alida Pott (1888-1931). Portretten, landschappen, visionaire beelden. Zoals deze krachtige en ongewone, bijna abstracte compositie. Het stelt de boomgaard van Blauwborgje voor, de naam van een paar verdwenen boerderijtjes aan het Reitdiep, even ten noorden van de Moesstraat in Groningen. Rond 1920 toen Alida Pott het schilderde, was ze twee jaar lid van De Ploeg. Voor haar was het een geliefde plek om te schilderen, zoals de andere leden van De Ploeg dat ook deden, al vanaf hun studententijd. Een soort Gronings Barbizon was het, waar het landschap opnieuw ontdekt en geschilderd werd. Op dat plekje konden ze hun experimenteerlust kwijt. Alida Pott ook, maar haar experimenten leidden tot droombeelden.
In haar wonderlijke stilering van mensfiguren, portretten en landschappen, ontstond een andere realiteit. Ze wist de werkelijkheid om te bouwen tot een bovenwerkelijkheid. Zoals deze groenkleurige wirwar van bladerdakken, bijeengehouden door zwart-paarse boomtakken. Haar schilderijen neigen vaak naar het abstract lyrische waarin kleur een spirituele betekenis bezat. Wat we bij haar zien, is een wereld vol betovering. Voor haar had Blauwborgje iets dat de anderen niet zagen. Een zeldzame bekoring. Haar oeuvre is zo bijzonder en afwijkend dat je je afvraagt waarom het museum daar geen focus op heeft gelegd. Tenslotte was zij de enige echt actieve vrouw binnen De Ploeg, vanaf de oprichting.
Over Alida Pott was lange tijd niet veel meer bekend dan dat ze een ingetogen persoonlijkheid was, de ‘verstilling’ zocht en een teruggetrokken leven had geleid, zoals familieleden zeiden. Haar man, Ploegschilder George Martens, verstopte na haar vroege dood haar werk in een map voor de buitenwereld. Tja, zo verdwijn je als vrouw vanzelf in de schaduwen van de tijd. Zodat wij een vertekend beeld van haar overhielden en het met een paar schilderijen op enkele exposities moesten doen.
In werkelijkheid was Alida Pott een gedreven, zelfbewuste vrouw, een van de actiefste leden van het bestuur van De Ploeg vanaf 1918, die het bijna tot voorzitter had geschopt. Dat weten we nu, want dat staat in het prachtige boek dat Doeke Sijens over haar schreef. Hij deed een poging tot een echte biografie, waarin veel wordt rechtgezet en Alida Pott eindelijk als de krachtige artistieke persoonlijkheid naar voren komt die ze moet zijn geweest.
Doeke Sijens: ‘Aangeraakt door een nieuw licht. Alida Pott & De Ploeg’. 128 pagina’s, rijk geïllustreeerd. Uitgeverij De Kleine Uil. Prijs: 25 euro. Doeke Sijens is directeur van de Openbare Bibliotheek in Groningen en gespecialiseerd in De Ploeg.