Christopher Payne: ‘Buffalo State Hospital, Buffalo, NY.
Copyright: Google.nl
Op deze foto van de Amerikaanse fotograaf Christopher Payne bevinden we ons in een gang in het Buffalo State Hospital in Buffalo, NY. Het is er uitgestorven. De muren en het plafond verraden verval. Het State Hospital is een van de honderden leegstaande psychiatrische inrichtingen in de VS. Zonder patiënten bieden de lege gangen, trappen en zalen, waarin het na het vertrek van haar bewoners tocht en lekt, een griezelige aanblik. ‘Asylum, Inside the Close World of State Mental Hospitals’, heet het fotoboek van Payne. Een selectie van zijn foto’s is nu te zien in het prachtig ingerichte Museum Het Dolhuys in Haarlem, in lang vervlogen tijden zelf een onderkomen voor psychiatrische patiënten.
Uit motieven van naastenliefde en medemenselijkheid verrezen in de negentiende eeuw overal van zulke gebouwen. Eind vorige eeuw werden ze weer gesloten. Je vraagt je af waar die vele duizenden patiënten zijn gebleven. Die bevinden zich op straat. Dat zijn de drugsverslaafden, de lijders aan schizofrenie, aan bipolaire stoornissen, aan angsten en wanen die we de verzamelnaam ‘zwervers’ hebben gegeven. Ook in ons land staan de gebouwen van voormalige psychiatrische ziekenhuizen leeg.
In plaats daarvan worden er peperdure villa’s gebouwd, zoals op het terrein van het voormalige psychiatrische ziekenhuis Meerenberg in Santpoort. Het interieur van het nog bestaande hoofdgebouw doet denken aan die op de foto’s van Payne. Als je de bordjes verboden toegang negeert en langs de hekken weet te komen tref je vervallen zalen, gangen en trappenhuizen aan waar zich eens het drama van de zieke mens afspeelde. Het is of het complete patiëntenbestand in grote haast het pand heeft verlaten, met achterlating van alles.
Zo trof Christopher Payne nog kasten met asbussen aan van overledenen zonder familie, een plotseling verlaten mortuarium, een eenzame badkuip, een kamer propvol bestofte koffers, tientallen tandenborstels aan een haakje. Een verloren dwangbuis, naaimachines in een werkplaats en zelfs een tafel met lampje voor de nachtzuster. Nacht wordt het nog steeds, maar niemand meer om te waken.
‘Architectuur van een ideaal. Foto’s van Christopher Payne en Jannes Linders’. Open: ma t/m vr 10-17, za, zo en feestdagen 12-17 uur. 25 dec en 1 jan gesloten. T/m 20 januari 2013. Het kloeke fotoboek van Christopher Payne kost 39,50 euro.