Giorgio Morandi: ‘Natura Morta’ (1955)
olieverf op doek (25,5×40,5cm)
Copyright: Giorgio Morandi – SIAE, 2012
Als musea geen tempels meer mogen zijn, wat is er dan aan om er binnen te gaan? Hoe meer tempel een museum is, des te aantrekkelijker. Dus hup naar Brussel, naar het Bozar, kaartje kopen en daar staan we dan voor het meest bijzondere schilderoeuvre van de 20ste eeuw. Morandi.
Praktisch alle werk van de Italiaanse kunstenaar Giorgio Morandi (1890-1964) bevat landschappen en stillevens die amper groter zijn dan 25 x 40 centimeter. Vooral stillevens. Zaal na zaal na zaal. Je staat er voor en je verbaast je. Okerkleurige stillevens van enkele flesjes, potjes en doosjes. Ze leunen tegen elkaar, zoeken bescherming bij elkaar. En ze houden zich doodstil. Natura morta, zoals Italianen een stilleven noemen. Bij Morandi nog letterlijker dan bij wie dan ook. Je durft amper naar ze te wijzen, bang ze te verjagen.
Graficus en schilder Giorgio Morandi leefde in Bologna in een appartement met zijn drie ongetrouwde zusters Anna, Dina en Marie Teresa. Ook Morandi was ongetrouwd en dat gaf hem de gelegenheid continu te doen wat hij het liefste deed, landschapjes en stillevens schilderen. Jaar na jaar na jaar, 1350 in totaal. Als hij uit zijn bed stapte werd hij begroet door zijn stillevenattributen. Potjes, kannen, kommen, bakjes, flesjes, een muurbedekkende verzameling die hij aanvulde met nieuwe vaasjes en flesjes en doosjes van de rommelmarkt. Met slanke halzen, trotse buikjes, bescheiden voetjes. Het liefst een beetje stoffig, het liefst een beetje beschadigd. Spullen die ooit door anderen waren gebruikt. Voorwerpen met een verleden. Een ziel.
Als je voor zo’n stilleven staat en er de tijd voor neemt, het geduld opbrengt, voel je dat allemaal terug. Dat verleden, het patina van de tijd, het eigen karakter van elk voorwerp. Kijk, misschien is dat Dina daar en daar Anna en dat gecanneleerde buikvaasje is vast Morandi zelf. Sommige begin je ter herkennen, die treden geregeld op in steeds weer een ander toneelstukje, in steeds een andere samenstelling, variatie op variatie op variatie. Een wonder.
Ze confronteren ons met iets wat we meestal vergeten in de drukte van ons leven. Contemplatie, de schoonheid van de stilte, van het even niets hoeven, niets moeten, gewoon naar jezelf terugkeren. Een vorm van meditatie, inderdaad.
‘Morandi’. Bozar, Ravensteinstraat, Brussel. Tot 22 september 2013. Open: di t/m zo 10-18 uur.