Renie Spoelstra: ‘Recreatiegebied’#73’ (2009) houtskool op papier, 240x350cm. copyright: Museum Belvédère - 2010
Dit stukje landschap is gemaakt door Renie Spoelstra (Drachten, 1974). Ze tekende het met houtskool en het heeft een titel: Recreatiegebied. Dus kunnen we er elk moment spelende kinderen verwachten, kampeerders met een tent, een caravan. Het zonlicht verdrijft er de schaduwen, maar het kan ook maanlicht zijn, want die struiken zien er wel erg duister uit. In de film ‘Blow Up’ van Michelangelo Antonioni (1966) komen we precies zo’n hoekje tegen. De hoofdpersoon is fotograaf. Hij benadert de wereld via zijn camera. Daarachter verstopt hij zichzelf. Daar gaat de film dan ook over, over de onmogelijkheid om echt menselijk contact te maken.
Als hij een aantal foto’s van een verlaten park in zijn donkere kamer ontwikkelt, doemt een beeld op dat heel veel op deze houtskooltekening van Renie Spoelstra lijkt. Het gaat slechts om een verlaten, duistere plek, maar als hij beter kijkt en de foto opblaast (blow up), ontdekt hij een voet die onder de struiken uitsteekt. Wat een wit stipje leek, bleek een stukje mens te zijn. Hoe romantisch en geheimzinnig het lege park er ook uitzag, door deze menselijke aanwezigheid wordt het pas echt unheimisch. Als de fotograaf ter plekke gaat kijken, is er nergens meer een spoor van een mens te vinden. Het landschap heeft zijn geheim verdonkeremaand.
Ik weet niet of Renie Spoelstra de scène uit ‘Blow Up’ kent, maar voordat ze ging tekenen hield ze zich bezig met fotografie en film. Daar komt haar liefde voor filmisch mysterie vandaan, voor suspense, wat zoveel betekent dat je zeker weet dat er iets achter het beeld verborgen is, zonder dat je het kunt zien. Pas met houtskool kon ze uitdrukken wat ze echt wilde: landschappen met suspense, die verwijzen naar de Romantiek en naar eigentijdse smog en vervuiling. Onze wereld is bedekt met een grauwsluier van fijnstof, we hoeven maar met een vinger over een vensterbank of dakpan te vegen om dat te ontdekken.
Daarom hangen de houtskoollandschappen van Renie Spoelstra op een tentoonstelling met landschappen van andere kunstenaars die over de aantasting van het landschap gaan. Olphaert den Otter laat tornado’s en overstromingen op het landschap los. Voor Henri de Haas is het geschikt om er massagraven in te verbergen en Raquel Maulworf kan er zijn atoombommen op kwijt. Voor Renie Spoelstra herbergt een landschap romantische duisternis, iets Faustiaans, verborgen in details die ze opblaast tot meer dan menshoge formaten, waar ze haar virtuoze beheersing van het materiaal in kwijt kan. Blow up, anders zien we niet wat er te zien valt.
Beroerd Landschap Renie Spoelstra, Olpaert den Otter, Henri de Haas en Raquel Maulwurf. Museum Belvédère, Oranjewoud bij Heerenveen. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 24 oktober.