Johan Dijkstra: ‘Danspaar’ olie/wasverf op doek
(76,5x100cm) 1927. Foto: Eric Bos
Het schilderij dat we hier zien afgebeeld, ligt op z’n kant. Het werd door de Ploegkunstenaar Johan Dijkstra (1896-1978) in 1927 geschilderd en het is het Groninger Museum dat het op deze manier, liggend, aan het publiek toont. Zo lopen we de zalen met Ploegschilderijen binnen en staan ineens voor dit wonderlijke, expressionistische schilderij. We moeten ons hoofd helemaal naar links buigen om het goed te kunnen zien.
Wat vreemd is: het schilderij is de achterkant van een ander schilderij. Normaal gesproken zie je dan het onbeschilderde, ongeprepareerde linnen achter het houten frame, beplakt met etiketjes met aantekeningen over oorsprong, jaartal en binnenkomst. Die zitten hier ook op, maar deze keer is de achterkant tevens een compleet schilderij, zoals we zien. De dwarsbalk van het frame moeten we maar voor lief nemen.
Wat de voorkant voorstelt, houden we deze keer geheim. We kijken immers al naar een geheim, het schilderij dat nooit getoond wordt omdat de voorkeur altijd naar de voorzijde uitgaat. Wie wil weten wat dat voorstelt, kan daarvoor dus op de expositie terecht. Het schilderij hangt in een doorzichtige wand, zodat vóór en achterkant beide zichtbaar zijn.
Het heet ‘Danspaar’ en stelt een café dansant voor, hoewel we misschien ook van een Music Hall of variété-theater kunnen spreken. Daar waren stadsmensen in die tijd dol op. Als je een avondje uit wilde, kon je bijvoorbeeld naar de bioscoop. Dan was je compleet onder de pannen. Het voorprogramma bestond uit een optreden van artiesten zoals jongleurs, een goochelaar, tapdansers of showdance, begeleid door het bioscooptheaterorkest. In deze tijd zit iedereen in de bioscoop een beetje zielloos zijn mond vol te proppen met popcorn, maar toen kwam er in de pauze een mooie dame voorbij met een bak voor haar buik waarin zich koffie, limonade, ijsjes en sigaretten bevonden. Het enige wat ontbrak was het glaasje wijn, dat in het café dansant van Johan Dijkstra op het tafeltje staat. De ambiance doet sterk denken aan die op het schilderij ‘Music Hall’ van Ploegschilder Jan Wiegers. Wiegers zat tussen het publiek, maar Johan Dijkstra stond in de coulissen. Een gratis plaats met het beste uitzicht.
‘De Collectie’. Groninger Museum. Open: di t/m zo 10-17 uur. T/m 31 december 2014.