Lucian Freud in 2005 ’s nachts aan het werk.
Foto: David Dawson
Het ledikant met de gekreukte lakens, de oude stoelen met absurde stapelingen van penselen, de wand bedekt met afgeveegde verfresten, zo zag het atelier van de Britse kunstenaar Lucian Freud (1922-2011) er uit. Wie Freud eigenlijk was, wat hij voelde en dacht, wat hem dreef en wie zijn modellen, vrienden en vele vriendinnen waren, in ‘Ontbijt met Lucian’ van de hoofdredacteur van de Mail on Sunday Geordie Greig wordt dat allemaal onthuld. Informatie uit de eerste hand, uit Freud’s eigen mond, van kunstverzamelaars en van zijn dochters Bella en Esther.
Geordie Greig ontbeet de laatste tien jaar van Lucian Freud’s leven elke ochtend met hem in Clarke’s restaurant in Londen. Meer dan dertig jaar duurde het voordat de kunstenaar toestemming gaf om zich te laten interviewen. Freud had alle telefoonnummers van zijn vrienden, maar zij hadden de zijne niet.
‘Ontbijten met Lucian’ verscheen in Nederlandse vertaling in 2015, maar ligt nu al in de ramsj. Dat is een buitenkansje, want Lucian Freud was niet alleen een van de grootste schilders in de moderne tijd, maar ook een unieke persoonlijkheid. De zoon van Ernst Freud en de kleinzoon van de Weense psychiater Sigmund Freud was buitengewoon egocentrisch en onderhield zowel met de adel als de onderwereld contacten en met de meeste vrouwen in zijn leven een seksuele liaison. Humeurig, afwerend, maar ook charmant, erudiet, wars van conventies en met zijn tomeloze energie verleidelijk voor vrouwen.
Juist zijn riskante levenwijze, zijn soms brutale en dreigende houding, zijn goklust en zijn wellust waren voor veel mensen aantrekkelijk, evenals zijn bezetenheid en wanhoopsgevoel als hij schilderde. Geordie Greig vat Freuds bekentenissen bondig en openhartig samen, zodat we na afloop – het boek leest als een trein – het sterke gevoel hebben dat we overal bij zijn geweest, in zijn atelier, ook als hij de liefde bedreef. En zijn liefde voor paarden. ‘Het schilderen van een paard kan zijn alsof je een liefdesbrief schrijft,’ antwoord Freud op de vraag naar het sensuele aspect in zijn werk. Overbodige informatie als we een kunstenaar willen leren kennen? Voor Freud was schilderen hetzelfde als de liefde bedrijven, vertelde hij. En, zoals zijn model en minnares Sophie de Stempel verklaarde: ‘Hij moest balanceren tussen twee verslavingen: zijn liefde voor vrouwen en voor gokken. Al zijn wilde gebaren in het dagelijkse leven waren eigenlijk randverschijnselen. Zijn wezen was zijn schilderen.’
Geordie Greig: ‘Ontbijten met Lucian. Een portret van de kunstenaar’ 272 pg. (uitgeverij Hollands Diep) 12,50 euro bij Kunst & Vliegwerk, Oude Kijk in ’t Jatstraat 10, Groningen.