Johan Dijkstra: ‘Stitswerd’ (aquarel en krijt) 49x63cm (zonder jaartal) Copyrights: Art Revisited - www.artrevisited.com
Welke winter het was toen Johan Dijkstra dit dorpsgezicht van Stitswerd heeft gemaakt, weten we niet. Zijn naam staat er wel onder, maar een jaartal ontbreekt. Het was in ieder geval een ouderwetse winter, dat zie je zo. Alle kleur is er weggetrokken, de bomen lijken op sterven na dood, het water is bevroren. Er is geschaatst, de voren van de ijzers krommen met de bocht mee. Een schuit steekt met zijn kop boven sneeuw en ijs uit. Het hooi in de hooiberg knispert van de kou. Alles is tot stilstand gekomen.
Het is er ook doodstil. Alleen een kraaienpaar krast behoeftig boven het land, op zoek naar de laatste kruimel. Als we naast Johan Dijkstra op het bruggetje staan en naar het dorp kijken, lijkt het of alle bewoners – er waren er toen nog geen honderd – vertrokken zijn. Met de ganzen naar het Zuiden. Nergens verraadt een rookpluim dat ergens een kachel brandt. Voor een kom snert of een bak koffie moet je naar het dichtstbijzijnde dorp, Kantens misschien en anders zeker Warffum.
Stitswerd is in de loop der eeuwen eigenlijk niet veranderd. De kerk staat al vanaf 1225 praktisch elk jaar in de sneeuw. Maar in de tijd van Johan Dijkstra (1896-1978) veranderden de kenmerken van het Groninger landschap snel. Dat was voor hem een belangrijke reden om er op uit te trekken en alles wat er nog was, maar wat dreigde te verdwijnen, vast te leggen. Ook dit wintergezicht, het dorp Stitswerd. Dat het dorp nog steeds is zoals het toen was, een wierde die nauwelijks werd uitgebreid met nieuwe bebouwing, wist Dijkstra toen niet.
Stitswerd kan trouwens nooit groter worden. De postbezorging in ons land houdt dat tegen. In Stitswerd bevindt zich de hoogste en laatste postcode: 9999ZZ, aan de Knolweg. Daar arriveer je op het laatste adres. Als er een huis bij komt, kunnen de bewoners het wel vergeten. Geen post, geen krant.
Hoe kun je sowieso in zulke strenge winters ooit post bezorgen in Stitswerd? Je vraagt je ook af hoe het Johan Dijkstra daar toen is vergaan. Het water voor zijn aquarel moet immers zijn bevroren voordat het op het papier terecht kwam.
De aquarel ‘Stitswerd’ van Johan Dijkstra is onderdeel van de Johan Dijkstra-kalender 2012. In de boekwinkel, 24,95 euro.