Auguste Raynaud; ‘Het moment van het model’ (olieverf op doek) ca 1900? Copyright: AskArt Sales
Tijdens de voorbereiding van een les over het Franse Oriëntalisme, voerde een zoektocht langs een minder bekende oriëntalist, Auguste Raynaud en naar de hierbij afgedrukte afbeelding. Over Auguste Raynaud (1854-1937) is nauwelijks iets te vinden, zoals dat met de meeste Franse kunstenaars uit de 19de eeuw het geval is, los van de impressionisten. De avant-garde had immers laten zien wat echte schilderkunst was, dus weg met die oude namen en decadente rommel, zoals het Oriëntalisme, een tak van de Salonkunst. De oriëntalisten haalden hun onderwerpen uit de Oriënt, uit het geheimzinnige Arabië en het mysterieuze Oosten waar andere zeden heersten en de blootste en vurigste vrouwen in harems en badhuizen voor het oprapen lagen.
Dit tafereel van Auguste Raynaud doet echter helemaal niet aan de Oriënt denken. Het schilderij verwijst juist naar de Hollandse kunst uit de 17de eeuw. We zien Auguste Raynaud zelf achter zijn ezel terwijl hij met een in sepia gedoopt penseel een baby op het doek schetst. Zijn vrouw houdt een parelkettinkje boven het hoofd van hun baby. Het lijkt er op dat het kindje poseert voor een Christuskind op het schilderij. Daar staan, in potloodschets, allerlei figuren omheen.
Het is een lieflijk tafereel in een beproefd genre: het schildersatelier. Dat zijn altijd interessante ruimtes, vol schildersspullen, attributen en al dan niet afgemaakte schilderijen. Op de achtergrond staan wat gipsmodellen, zoals een kleine uitvoering van de Venus van Milo. Op de wand hangen schilderijen en tekeningen. Daar vinden we tot onze verrassing het Oriëntalisme terug waar Raynaud een bescheiden meester in was. Helemaal bovenin zien we een deel van zijn schilderij ‘Le belle égyptiënne’, De schone Egyptische, een naakte vrouw op haar buik in de houding van een sfinx. Meteen rechtsonder hangt een tekening in een lijstje. Het is een voorstudie voor het beroemdste schilderij van Raynaud. ‘Het verzorgen van de tuin’, heet het. Daarop staat een poedelnaakte slavin, van opzij gezien, haar lichaam in een gespannen boog, enkele planten te begieten. Het was een behoorlijk schokkend naakt in die tijd, zelfs voor door de wol geverfde kopers van oriëntalistisch werk.
Het Oriëntalisme speelt in het hierbij afgebeelde schilderij een verborgen rol. Het doet eerder denken aan een devoot tafereel van Maria met haar kind. De naaktheid die hier een rol speelt, is van zijn onschuldigste soort. Maar misschien dat Raynaud helemaal niet aan een Christuskind dacht. Het zou best kunnen dat hij opnieuw met een oriëntalistisch onderwerp bezig was. De baby zou best wel eens de kleine Mozes in zijn mandje kunnen voorstellen die door een Egyptische prinses in het riet werd gevonden.