Louis Anquetin: ‘Vrouw op de Champs-Élysées bij nacht’ (ca 1891) Copyright: 2010 - Van Gogh Museum
Op de bijzonder aardige tentoonstelling ‘Gauguin. De doorbraak naar de moderniteit’ in het Amsterdamse Van Gogh Museum die afgelopen zondag afliep, hing ook een schilderij van Louis Anquetin. Dat stelde de Avenue de Clichy in Parijs bij avond voor. Daarop is het een drukte van belang. Iedere Parijzenaar lijkt zich op straat te bevinden, het verkeer van paarden, koetsen en karren loopt bijna vast, gaslantaarns zetten het avondlijke blauw hier en daar om in warmgeel en oranje. Louis Anquetin (1861-1932) was schilder van het Parijse nachtleven. Minder de tingeltangels en bordelen die door zijn vriend De Toulouse-Lautrec werden vereeuwigd, maar juist buiten op straat, zoals we hierbij op een ander schilderij zien afgebeeld.
Op de Champs Élysées, waar het in onze tijd ’s avonds en ‘s nachts totaal verlaten is omdat iedereen bang is anders overvallen te worden, was het eind negentiende eeuw een komen en gaan. Het lijkt een simpele scène, een vrouw in een felgroen jakje met bontkraag en een voile met een wuft hoedje, die de boulevard oversteekt. We moeten echter de omstandigheden in die tijd kennen om dit schilderij uit 1891 met de titel ‘Vrouw op de Champs Élysées’ te kunnen begrijpen. De tweepersoonskoetsjes die af en aan rijden vervoeren namelijk zonder uitzondering heren die op zoek zijn naar loslopende dames. Het is vergelijkbaar met het stapvoets voortbewegen van de auto’s door een smalle straat als de Nieuwstad in de stad Groningen of langs een tippelaarsterzone. Wie als vrouw alleen liep, gaf blijk van onfatsoen en onzedelijkheid. Daarbij verraden de kleding en de zwaar aangezette lippen haar beroep.
Louis Anquetin schilderde veel schilderijen met nachtvlinders en straatmadeliefjes die vaak een ellendig leven leidden. Daarvan zien we op zijn schilderijen echter niets terug. De intense kleuren en de spannende effecten van licht en donker zorgen juist voor een aantrekkelijk tafereel. Niets verraadt ook de invloed in die tijd van de sociaal realistische romans van Emile Zola, zoals ‘Nana’ of ‘De buik van Parijs’ hadden op de opvattingen over prostitutie en armoede.
Vreemd genoeg koos Anquetin later in zijn leven voor het imiteren van oude meesters zoals Rubens en Boucher. Toen was zijn interesse voor publiek vrouwen kennelijk verdwenen. Hoewel, toen hadden vooral onderwerpen als ‘Leda en de zwaan’ en de ‘Drie Gratiën’ zijn voorkeur.
Het onlangs door het Van Gogh Museum verworven ‘Vrouw op de Champs Élysées bij nacht’ van Louis Anquetin is daar, met werk van zijn vrienden, voor onbepaalde tijd in een kleine opstelling te zien. Open: dagelijks. 10-18 uur, vrijdag tot 22 uur.