Marcel van Eeden: ‘zonder titel’ (2007)
copyright: www.marcelvaneeden.nl
Je hebt kunst waar je snel langsloopt en je hebt kunst die je vasthoudt. Zoals deze tekening van Marcel van Eeden (Den Haag, 1965). Blijf eens even staan, weet je wel wie ik ben en waarom ik rakelings langs je heen kijk, alsof ik iets achter je rug zie gebeuren. Doe ik je niet aan iets of iemand denken, aan iets van vroeger?
Tja, dan denken we bijvoorbeeld aan de film Rear Window van Alfred Hitchcock, waarin de fotojournalist die acteur James Stewart speelt, iets verdachts aan de overkant van zijn flat ziet.
Rear Window kwam in 1954 in de bioscoop, elf jaar voordat Marcel van Eeden werd geboren.
En dat is nu juist wat hij steeds doet, tekeningen maken van foto’s uit de tijd voordat hij ter wereld kwam. De tijd toen hij nog dood was, zoals hij het zelf zegt. Leven is een periode tussen twee keer dood zijn, zo zou je zijn idee kunnen samenvatten. Hoe het daarvóór was, dat wil hij alsnog ‘beschrijven’ met zijn tekeningen. Soms maakt hij met een aantal daarvan een eigen beeldverhaal, over een veronderstelde werkelijkheid die hij in levende lijve nooit meemaakte.
Het idee dat de tijd voordat je geboren werd een tijd van dood-zijn is, ontleende hij aan het gedicht ‘Anti-materie’ van de dichter Gerrit Achterberg (1905-1962) die vier jaar vóór Van Eedens geboorte overleed. Het was Achterbergs laatste gedicht. Van Eeden nam dat gegeven als een estafettestokje over. De tijd van leven is voor hem niet genoeg, de tijd van zijn nog dood-zijn is even interessant. Dat is wat hij vormgeeft.
Maar droeg James Stewart eigenlijk wel een bril in Rear Window? Helemaal niet, zo blijkt, het was de moordenaar in die film die een bril droeg. Juist die bril maakte hem extra griezelig. Het kan ook een hoofdredacteur zijn uit een tijd toen de krant nog een meneer was.
Dat de tekeningen van Van Eeden je herinnering voor de gek houden, dat maakt ze zo intrigerend. Je denkt iets te herkennen, maar het is alleen het tijdsbeeld dat je herkent. Alles in zwart wit, de kleur van het dodenrijk waarvan Van Eeden verslag doet.
De Ouborgprijs 2013 / Marcel van Eeden. Gemeentemuseum, Den Haag. Open: di-zo 11-17 uur. T/m 16 februari 2014.