Ahmad Haraji: ‘Herfstlandschap’. olieverf op doek.
Landschappen met bergen is een onderwerp waar Nederlanders maar onwennig tegenaan kijken. Vandaar dat de van oorsprong Iraanse kunstenaar Ahmad Haraji (Boroujerd, 1969), sinds hij in 2000 in Groningen arriveerde, koeien in de wei, de Drentse A of een herfstig bospad schildert. Dat is jammer, want juist zijn Iraanse landschappen hebben iets heel bijzonders, alleen al door het andere licht en het kleurenpalet dat hij gebruikt. Op een prachtig schilderij van een bergbeek met grote, bleke rolstenen en purperlila bergen op de achtergrond dat ik eens zag, weet hij met kleur licht te scheppen. De kleur die daar een sleutelrol in speelt is kobaltblauw, op een manier in het landschap verwerkt zoals je die in ons land niet aantreft. Je ontdekt ook dat de luchtvochtigheid, die een grote rol speelt in kleur en licht, in veel gebieden van Iran heel anders is dan hier.
Je zou kunnen zeggen: weitjes met koeien en een herfstbos, dat kennen we nou wel. We hebben zelfs geleerd dat dergelijke onderwerpen al gauw naar kitsch neigen. En het is waar, Ahmad Haraji heeft van zijn Iraanse leraar Rahim Naveshi geleerd om de natuur te eerbiedigen, dus niet zomaar voorbij te gaan aan een boomblad, een grasspriet of een rimpeling in een slootje.
Maar er is iets anders met zijn super realistische schilderijen dat ervoor zorgt dat ze zo realistisch niet zijn. Dat is het hierboven al gesignaleerde gebruik van kleur en het toveren met licht. Dus niet alleen in zijn prachtige Iraanse landschappen, maar ook in de voor ons zo bekende Nederlandse natuur. Waardoor het doodgewoonste herfst- of zomerbos ineens iets middenoosters krijgt, een voor ons ongewone warmte en belichting. In dat opzicht overtreft Ahmad Haraji zijn leraar. Haraji’s voorstellingen zijn veel sprookjesachtiger van toon en kleur dan het meer zakelijk realisme van zijn leraar. Het is dromerig, zoals in het voorbeeld van een subtiel geschilderd wintermeer waar twee zwanen doorheen glijden. Zelfs in de sneeuw die Haraji schildert, schemert vaak een gouden gloed.
Zo tonen zijn verrassende landschappen van Groningen en Drenthe heel subtiel een middenoosterse achtergrond. Gelukkig maar, anders zou zijn werk nauwelijks afwijken van heel veel Hollandse, realistische landschapsschilders. Dat doet het dus wel, in een geraffineerde vermenging van twee culturen in één schilderij.
‘Kunst op het kruispunt’. Een breed samengestelde expositie met werk van vluchtelingen die zich in Nederland hebben gevestigd (statushouders) onder wie Ahmad Haraji. Aangevuld met werk van vluchtelingen uit de regio Noordenveld / Westerkwartier, gemaakt tijdens workshops in het museum. Museum Nienoord, Tuinhal. Open: di t/m zo 11-17 uur. T/m 12 februari 2017.