Gus Heinze ‘Mobile Reentry Vehicle’ (1990) olieverf op paneel.
Copyright: AskArt.com
Dit is een detail van een klassieke, Amerikaanse slee, geschilderd door de Amerikaanse kunstenaar Gus Heinze. Zo stelden we ons in Europa, onder invloed van film en fotografie, de Amerikaanse werkelijkheid voor, als één neonverlichte façade waar de glanzende lipstick van filmsterren wedijverden met de glimmende lak en het chroomwerk van auto’s die zich spiegelden in winkelruiten en showrooms. En zo geschilderd dat je bijna verwacht je eigen spiegelbeeld te kunnen zien als je voor zo’n hyperrealistisch doek staat.
In de Rotterdamse Kunsthal lopen we daarom al net zo verbaasd rond als in de vroege jaren ’70 in het Groninger Museum toen daar voor het eerst Amerikaans Hyperrealisme te zien was. Fotorealisme heette dat toen. Pc’s en digitale fotografie bestonden nog niet, realisme in de kunst was passé. Maar in die tijd bleken er kunstenaars te zijn die, uit protest tegen de ivoren toren van de conceptuele kunst schilderijen maakten alsof het foto’s waren. Net zo echt.
Typerend voor het Hyperrealisme is het afbeelden van een urbane wereld vol glas, metaal, chroom, lak, met kwast of spuitbus. Mensen werden zoveel mogelijk uit beeld gelaten om het surrealisme van de Amerikaanse popcornwerkelijkheid te benadrukken. De vraag die je indertijd over het Hyperrealisme kon stellen was: is dit nog wel kunst? De hyperrealisten projecteerden foto’s op een doek en trokken dat beeld over. Maar daarna begon het pas. Maandenlang probeerden ze met hun penselen ieder spatje, lichtpuntje of detail van de foto te imiteren en maakten keuzes in wat ze wel of niet lieten zien. Met een verbluffend resultaat dat ze zelfs wisten te versterken zodat een werkelijkheid ontstond die echter leek dan de realiteit.
Het interessante is, nu de Kunsthal een overzicht van drie generaties hyperrealisten laat zien, dat de vraag of dit nog wel kunst is, allang is overruled door de tijd en door alles wat kunst sindsdien heeft voortgebracht aan experiment, aan materiaal en techniek, maar vooral aan digitale werkelijkheid.
Bij veel hyperrealisten ontdek je nog de verfopbreng in de fotografische weergave, als je er met je neus bovenop staat. Maar bij de auto van Gus Heinze zie je dat niet. Ongelooflijk. Als we vallen voor de schoonheid van de buitenkant van de dingen, geven we aan de echte Amerikaanse hyperrealisten, zoals bijvoorbeeld Gus Heinze en Richard Estes de voorkeur. Hun realisme is het realisme ver voorbij.
Hyperrealisme. Kunsthal, Rotterdam. Open: di t/m za 10-17, zo 11-17 uur. T/m 5 juni.