Katherine (Florence Pugh) in ‘Lady Macbeth’ van William Oldroy.
Copyright: Foto van YouTube.com
Wat is er met Katherine aan de hand? De film ‘Lady Macbeth’ van William Oldroy sleurt ons de negentiende eeuw binnen, die ons bekend voorkomt, maar waarin alles heel anders was. Zoals mensen in die tijd met elkaar omgaan, wat in deze tijd nog steeds voorkomt. Ingesnoerde vrouwenlevens, bijvoorbeeld. Onbestorven weduwen. In het zwart gekleed.
De interieurs in de film doen denken aan die van de Deense schilder Vilhelm Hammershoi. Daarin is steevast een vrouw aanwezig. We volgen haar zoals ze daarin stilstaat, voor een kast, bij een tafel, achter een deuropening, of door een raam naar buiten staart. Ze kan de vrouw des huizes zijn, maar ook zomaar een dienstmeisje. Zonder betekenis. Zoals in ‘Lady Macbeth’ het dienstmeisje zomaar een prooi van mannenhanden is, of van de grillen van mevrouw. Dat zien we in een confronterende stalscène hoe mannen dat dienstmeisje te grazen nemen. Waarbij ze nauwelijks verschil blijken te maken tussen het dienstmeisje en de vrouw des huizes. Omdat ook mevrouw een vrouw is. Je begrijpt niet dat Katherine zich dat laat welgevallen. Sterker nog, dat deze ervaring juist haar verlangen wekt waardoor ze de knecht die haar lastig viel in haar slaapkamer binnenlaat.
Daar gaat het om in de novelle ‘Lady Macbeth uit Mtsensk’ uit 1865 van de Russische schrijver Nikolaj Leskov, om het verlangen begeerd te worden. Omdat dat verlangen niet wordt vervuld in het leven met haar welgestelde maar wrede echtgenoot. Opgesloten tussen de muren van het landhuis. En dan zo’n bronstige knecht waar de hitte van afstraalt. In haar seksuele drift wordt ze hem zelfs de baas. Haar lichaam is de enige sleutel naar de vrijheid.
Het verhaal sprak zo tot de verbeelding dat er toneelstukken en drie films van werden gemaakt, zelfs een complete opera van Dmitri Shostakovich. Snijdende, emotionele muziek, met meeslepende aria’s. De opera werd in 1936 door de Stalindictatuur verboden, want binnen repressieve regimes is vrouwelijke seksualiteit nu eenmaal het synoniem van anarchie. De opera volgt onverbloemd de roman. De seksscènes zijn in het theater vaak zelfs explicieter dan in de film. Alles draait om het vleesgeworden verlangen naar aandacht en opwinding van de hoofdpersoon. Om haar honger naar het leven, haar drang om te overleven.
In de verfilming door operaregisseur William Oldroy horen we geen moment muziek, alleen zo nu en dan een duistere grondtoon. Je weet daardoor: het gaat mis. Maar je weet nog niet wanneer en met wie.
‘Lady Macbeth’. Regie: William Oldroy. Te zien in: Forum Images, Groningen en Slieker in Leeuwarden.