Fairfield Porter: ‘October interior’ (1963) olieverf op doek (142,2 x 182,9 cm).Dit is nu zo’n schilderij dat de beste herinneringen uit ons leven terugbrengt. Zo’n zonnig interieur met grote ramen en daarbuiten een al even zonnige tuin. Het was de Amerikaanse schilder Fairfield Porter (1907-1975) die dit in 1963 schilderde. Het is zijn eigen interieur en vermoedelijk is het mevrouw Porter die daar op de bank zit. Ze was eigenlijk met iets anders bezig, maar Fairfield heeft haar gevraagd om even te komen poseren. Al zit ze bescheiden aan de rand van het tafereel, haar aanwezigheid is heel belangrijk voor het resultaat. Met haar blauwe rok en groene vest vormt ze een noodzakelijk accent in het geheel. Zonder haar wordt de voorstelling een stuk platter en levenlozer.
Hoe schilder je zo’n waterval van zonlicht in een doorsnee interieur? Fairfield Porter wist precies hoe dat moest door naar zijn Europese voorbeelden Pierre Bonnard en Édouard Vuillard te kijken. Die verstonden de kunst om met licht om te gaan, dat warme Franse licht dat hun schilderijen zo genietbaar maakt. In de interieurs van Bonnard willen we wel wonen, ook al had hij de illusie van diepte afgeschaft. Het waren zijn kleurvlekjes die een betoverende wereld opriepen, wat we terugzien op het schilderij van Fairfield Porter. Van Vuillard had Fairfield Porter de vereenvoudiging van vormen en het heftige contrast overgenomen. Zoals zo’n typische Vuillard-stoel rechtsonder.
Alleen was het voor een Amerikaanse kunstenaar een stap te ver om het perspectief los te laten. Maar waar hij sterk in was, was het weglaten van overbodige dingen. Zijn landschapjes bijvoorbeeld zijn een voorbeeld van eenvoud. In een paar vegen staat er een horizon, huizen en bomen, maar je ziet een volledige Amerikaanse wereld van ruimte en licht.
Wat het werk van Porter met de Amerikaanse Droom te maken heeft, blijft onduidelijk. Maar mooi dat het in Assen te zien is, een prachtig voorbeeld van Amerikaaanse en Europese schilderkunst en daardoor juist heel Amerikaans. En het representeert wel degelijk een droom. Van een tijd toen we nog jong waren en in precies zo’n heerlijk, ouderlijk huis woonden met z’n overvloed aan zonlicht. Iets wat je daarna in je leven nooit meer hebt kunnen terugvinden, maar wat schilders als Fairfield Porter voor ons hebben vastgelegd. Misschien hebben we helemaal niet zo’n ervaring van geluk gehad. Maar als het er wel was, moet het er zo hebben uitgezien.
The American Dream. Drents Museum Assen en de Kunsthalle in Emden. Openingstijden: di t/m zo 11-17 uur T/m 27 mei. www.drentsmuseum.nl