Bruidsjapon (1759) rugzijde met sleep
(collectie Rijksmuseum). Foto: Eric Bos
Op de tentoonstelling Catwalk die door kunstenaar-fotograaf Erwin Olaf is ingericht sta je oog in oog met voorbije eeuwen, met japonnen, jasjes, vesten en crinolines die mensen in de 17de 18de en 19de eeuw gedragen hebben. Die ze ‘s morgens omstandig aantrokken, waarmee ze lieten zien wie ze waren, wat hun status was, hun modebewustzijn. Roze, groen, lila en paars.
Als je je hand uitsteekt, doorbreek je de tijdbarrière, dan voel je wat de drager of draagster om zijn of haar huid heeft gevoeld. Al mag je nergens aankomen, want deze unieke collectie dames- mannen- en kinderkleding van het Rijksmuseum is heel kwetsbaar. De dragers en draagsters zijn al lang en breed begraven en vergaan. Hun kleding bestaat nog steeds, maar valt soms bijna uit elkaar van ouderdom. De vezels dreigen hun samenhang te verliezen, de draden amper nog verbonden door pailletten, corsages en borduursels. Het zilverdraad is dof geworden, het goud is versleten koperdraad. Maar wat zien ze er mooi uit. Zo’n stof, geweven van katoenen draden, omwonden met verzilverd koper, het bloemmotief na het weven in de stof gedrukt. Het zijn japonnen, maar het zijn eigenlijk gedichten.
In één van de expositiezalen heeft Erwin Olaf een catwalk ingericht. Daarop showen geen levende modellen, maar japonnen en mannenkleding, pofbroeken en mantels via een bewegende rails. Net als op een echte modeshow kun je plaatsnemen en kijken. Goedgeklede dames hebben hun grote rode of zwarte brillen aan koordjes opgezet, de neus bijna op de stoffen gedrukt, het schrijfgerei in de aanslag. Dit is verleden, maar nu is het even eigentijdse mode, het een nog verrukkelijker dan het andere.
De japon op deze foto is een trouwjurk uit 1759 voor de 22-jarige Helena Slicher. Het heeft een met hoepels versterkte heuppartij, zodat ze alleen zijdelings door een deur kon. De kleurige bloemen en stengels zijn geborduurd. Geen bruid droeg in die tijd alleen maar wit. Twee meter breed is deze jurk, de breedste jurk van ons land. Het is nooit gewassen, daar konden veel stoffen ook niet tegen. Maar het is natuurlijk maar één keer gedragen. En nu heeft de tijd er een kunstwerk van gemaakt.
‘Catwalk – Mode in het Rijksmuseum’ Rijksmuseum, Amsterdam. Open: alle dagen 9-17 uur. Tm 15 mei 2016.