Claire Felicie: ‘Only the sky remains untouched’,
fotoserie (detail). Foto: Eric Bos
De foto’s hiernaast zijn onderdeel van een groter blok dat gek genoeg op de bovenverdieping van Museum De Fundatie in Zwolle uit het zicht staat opgesteld. Als je niet oplet, loop je er zomaar aan voorbij. Op elke foto ligt een man of vrouw, in een legerbroek gestoken. Ze zien er stoer uit met hun enorme tatoeages. Maar wat hun tatoeages en legerkleren vertellen is een heel ander verhaal dan wat deze mensen uitstralen. Ze liggen er stuk voor stuk verloren bij, al zijn ze ogenschijnlijk zonder kleerscheuren uit een VN-vredesmissie als Afghanistan, Libanon of Bosnië, teruggekeerd.
De in Breda geboren fotografe Claire Felicie reisde in 2009 naar Afghanistan af om Nederlandse soldaten tijdens hun missie te fotograferen en gesprekken met veteranen te voeren. Dat leidde tot enkele onthullende series, waarvan ‘Only the sky remains untouched’ nu in Zwolle is te zien.
Bij de eerste aanblik voel je meteen dat er iets aan de hand is met deze mannen en vrouwen. Ze liggen daar opgesloten in hun herinneringen aan omstandigheden waar ze geen idee van hadden toen ze trots en verwachtingsvol, mentaal onvoorbereid, vanuit Nederland op missie gingen. Ze kunnen nauwelijks praten over wat ze gezien en ondervonden hebben. De continue dreiging van de dood, sluipschutters, doodgeschoten kameraden, schokkend gedrag van sommige maten. Vervolgens kom je terug in een wereld die vroeger je thuis was, maar die ineens vreemd gebied is geworden. Niemand kan zich voorstellen hoe het was. Een soldaat die terugkeert is besmet.
’s Nachts lig je wakker uit vrees voor nachtmerries. Je schrikt van elk geluid, je bent prikkelbaar, je wordt zomaar ineens driftig en agressief. Het duurt lang voordat erkend wordt dat je aan een Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS) lijdt, een etiket dat even stoer klinkt als je tatoeages er uitzien. Je trekt je liever terug, je ligt het liefst op je bed, de missie is niet voorbij, die zit nog in je hoofd, in je lijf, in wat je uitstraalt. Eigenlijk wil je terug naar dat oorlogsgebied dat jouw leven is geworden, waar iedereen tenminste weet wat je doormaakt. Wat moet je hier nog?
Wat deze veteranen nauwelijks kunnen vertellen, vertelt de fotoserie van Claire Felicie. Ook los van de inhoud zijn het prachtige foto’s geworden. Of beter gezegd: inhoud, vorm en boodschap sluiten naadloos op elkaar aan.
Claire Felicie: ‘Only the sky remains untouched’ Museum De Fundatie, Zwolle. T/m 15 januari 2017.