Geertgen tot Sint Jans: ‘Aanbidding door de koningen’. 1480-1485 (detail).
copyright: Rijksmuseum, Amsterdam.
Glossy tijdschriften over mode, sieraden en parfums ruiken eigenlijk alleen naar papier en drukinkt en nooit naar de verlokkende geuren die ze aanprijzen. Dat is bij het vierde nummer van het nieuwe kunsttijdschrift See All This heel anders. Geen glanzende pagina’s, maar een trendy outlook met een grote zwart-wit foto op de cover van performancekunstenaar Marina Abramovic en fotograaf Robin de Puy.
Eigenlijk gaat het hele nummer over gezien worden. Zoals het gezicht van de maan, het publiek bij de performances van Abramovic, de mensen op de foto’s van De Puy, de wonderkamers in Teylers museum, het laatste onvoltooide schilderij van Mondriaan dat van stukjes gekleurd papier, tape en karton aan elkaar hangt. Waaruit je kunt concluderen dat Mondriaan eerder een collagekunstenaar was dan een schilder. Kijken naar de foto’s in het fotomuseum Huis Marseille of naar de voorwerpen in de hybride collectie surrealistische kunst van de Engelse dichter en verzamelaar Edward James (1907-1984), die vanaf 11 februari in museum Boijmans van Beuningen is te zien. Zonder gezien te worden, hebben al die voorwerpen geen functie en doel.
Zien is één ding, maar van ruiken kun je hetzelfde zeggen. Wat niet geroken wordt, heeft geen betekenis. Er zijn boeken en tijdschriften die je nooit moeten openen, vanwege een penetrante, giftige geur van een bepaald soort drukinkt. Niet bij See All This. Maar we ruiken nog iets anders: een mengsel van inkt met een zoete, rokerige, met kruiden vermengde geur. Voorin ligt een geurkaart in de vorm van een bladwijzer. Daarop zien we de afbeelding van ‘De aanbidding van de koningen van Geerten tot Sint Jans uit 1480/1485. Op de geurkaart staat de tekst: ‘Wat rook het Christuskind?’ De geur op de kaart is namelijk die van mirre, een gomhars, die door één van de drie koningen aan het pasgeboren Christuskind werd aangeboden. Bij Geertgen tot Sint Jans doet het kind een greep in de pot met de stukjes mirre, maar moeder Maria trekt zijn armpje op tijd terug. Het kijken heeft hier gezelschap gekregen van ruiken.
In het blad interviewt schrijver en beeldend kunstenaar Maria Barnas kunst- en geurhistoricus Caro Verbeek over geuren in de geschiedenis. Zoals in de stal in Bethlehem. Nu weten we dat die niet naar hooi en koeienvlaaien rook, maar naar mirre. En hoe mirre ruikt, weten we nu ook.
See All This no 4. Prijs: 12,50 euro. In tijdschriftenwinkels en museumshops.